Giàu và nghèo là hai tình trạng kinh tế đối nghịch thông thường, chẳng những trong đời sống xã hội mà còn thể hiện trên bình diện quốc gia. Trong 193 quốc gia trên thế giới, có không ít những nước nghèo, chậm phát triển với đủ hạng người giàu, kẻ nghèo. Nhưng điều thông thường ấy ở đất nước Việt Nam lại trở thành một điều bất bình thường.
Không chỉ mới bây giờ mà đã 30 năm qua, trong suốt thời kỳ gọi là đổi mới, khoảng cách giàu nghèo tại Việt Nam càng ngày càng mở rộng trong sự thờ ơ của người cầm quyền. Kết quả cuộc khảo sát PAPI 2015 (Chỉ số hiệu quả quản trị và hành chính công cấp tỉnh) của Chương trình Phát triển Liên Hiệp Quốc (UNDP) mới đưa ra cho thấy có đến 18,04% người dân được khảo sát nói đói nghèo là vấn đề đáng lo âu nhất đối với họ, sau đó mới đến việc làm, giao thông, tham nhũng…
Người ta cũng có thể tìm thấy một con số đáng buồn trong một cuộc khảo sát khác trong năm 2014 mang tên “Cảm nhận của người dân về Nhà nước và thị trường Việt Nam” (CAMS 2014), do Phòng Thương mại – Công nghiệp Việt Nam và Ngân hàng Thế giới công bố ngày 23/7.
Theo khảo sát này có tới 47% người dân được hỏi đều tỏ thái độ không hài lòng trước khoảng cách giàu nghèo tăng lên ở Việt Nam. Trong lúc đó những người hài lòng nhất là từ chính quyền địa phương và các cơ quan Quốc hội.
Đảng và nhà nước Hà Nội nghĩ gì về những con số biết nói này?
Người ta có thể tự hỏi, tại sao một đất nước có hơn 40 năm hòa bình và ở trong nhóm nước đang phát triển, nhận được hàng trăm tỷ đô-la viện trợ ưu đãi mà khoảng cách giàu nghèo chẳng những không giảm đi mà lại gia tăng quá nhanh?
Có hai hiện tượng nghịch lý trong xã hội hiện nay mà ai cũng nhìn thấy.
Thứ nhất, những kẻ giàu thì rất giàu và tiếp tục giàu lên, người nghèo thì thật nghèo và tiếp tục nghèo. Vậy ai giàu lên và ai nghèo tiếp tục? Câu trả lời có thể thật đơn giản.
Những kẻ phất lên nhanh chóng không phải là anh đạp xích lô hay chị bán hàng rong trên lề đường. Mà đó chính là những người đang giữ chặt quyền lực chính trị trong tay, độc quyền ban phát những thương vụ béo bở cho thân nhân, thân hữu hoặc tay chân thân tín đóng vai những cái sân sau không mấy kín đáo.
Nhờ độc quyền kinh tế, họ tạo thành một tầng lớp nhà giàu mang màu sắc cộng sản chủ nghĩa mà dư luận gọi là các “đại gia đỏ”. Nó đồng nghĩa với tầng lớp bóc lột mới, con đẻ của nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa.
Năm nào nhà nước Việt Nam cũng hãnh diện tuyên bố mức tăng trưởng kinh tế cao 7-8%, thu nhập bình quân đầu người hàng ngàn đô-la, nhưng thực tế hoàn toàn khác.
Ông Đặng Hoàng Giang – Phó giám đốc Trung tâm Nghiên cứu phát triển và hỗ trợ cộng đồng đã lý giải tình trạng giàu nghèo gia tăng ở Việt Nam là do thành tựu kinh tế đã không được phân phối đồng đều và bình đẳng cho tất cả mọi người. Đó là chuyện trong mơ và còn nằm mơ dài dài khi mọi tài nguyên đất nước tập trung trong tay đảng cộng sản.
Thực tế xã hội Việt Nam càng ngày càng tiến tới sự phân cực do mâu thuẫn quyền lợi sâu sắc. Một bên là nhóm thiểu số của những viên chức lãnh đạo trong đảng cộng sản và những thành phần có mối liên hệ thân tộc, thân hữu với nó đang cùng nhau chia chác những khu vực béo bở của nền kinh tế.
Điển hình như những thông tin về quy hoạch đất đai sẽ mang lại lợi nhuận khổng lồ mà không phải ai cũng biết được. Nó giúp cho cán bộ, đảng viên và gia đình họ dễ dàng tiếp cận những khu vực hái ra đô-la để tận tình khai thác.
Bên cạnh đó, đại đa số quần chúng hoàn toàn không có thực quyền gì trên đất nước của mình. Nông dân, lao động được đề cao là “làm chủ” nhưng là loại chủ không tài sản và quyền lực. Họ không có một chút quyền lực gì ngay cả những quyền tối thiểu của con người, cam tâm sống với đồng tiền ít ỏi kiếm được do bán sức lao động cho tư bản đỏ. Họ đứng bên lề xã hội như những người bị bỏ rơi trên chính đất nước mình.
Ngoài ra, nạn tham nhũng lan tràn trong giới cầm quyền từ trung ương tới địa phương hiện nay cũng là một trong những nguyên nhân làm gia tăng sự nghèo đói của người dân. Tham nhũng cũng đóng góp đắc lực làm vô hiệu hóa sự phát triển của đất nước. Tham nhũng lấy đi từng đồng bạc còm cõi của dân nghèo qua thuế khóa, phí và lệ phí, làm mất đi những cơ hội được giáo dục, được chăm sóc y tế, được an cư lạc nghiệp của họ.
Tham nhũng trong vòng 10 năm qua chẳng những không bị ngăn chận mà còn vững mạnh hơn, táo tợn hơn, trở thành bạn đồng hành sát cánh cùng chế độ độc tài. Thậm chí nó nằm ngay trong các cơ quan chống tham nhũng. Đó là lý do tại sao ông Cục trưởng Cục Chống tham nhũng Phạm Trọng Đạt nói “Tham nhũng là những người có chức vụ quyền hạn. Chúng tôi chống lại có khi ‘chết’ trước”.
Thế nhưng các hội nghị tổng kết phòng chống tham nhũng vẫn đều đặn mở ra để các quan chức đọc cho nhau nghe những báo cáo vô tích sự. Người dân giờ đây tỏ ra kiên trì hơn với tham nhũng, có vẻ chấp nhận sống chung với tham nhũng như một chuyện bình thường. Hay đây là lúc người dân thực hành quan điểm “Thà nghèo nhưng yên bình còn hơn giàu mà không an toàn” của bí thư Hà Nội Hoàng Trung Hải?
Thứ hai, phải chăng chủ trương của đảng CSVN là không muốn và không cho dân giàu, vì đảng luôn sợ dân giàu lên sẽ không còn nghe lời đảng. Quay lại với kinh tế thị trường nhưng vẫn kềm chế đất nước trong “định hướng xã hội chủ nghĩa”, đảng đã làm được một công hai việc: làm giàu cho bản thân mình và tiếp tục bần cùng hóa nhân dân.
Từ đó vấn đề giàu nghèo tại Việt Nam cho đến bây giờ, thấy rõ không phải là do thiên tai, địch họa hay do sự lười biếng lao động của người dân.
Thủ phạm chính là do sự cố tình của các lãnh đạo đảng CSVN. Họ ban phát quyền lực và lợi ích cho một thiểu số tay chân thân tín để những người này tiếp tục phục tùng trung ương, tích cực bảo vệ quyền lợi đảng mà không ngó ngàng gì đến đời sống dân chúng. Thậm chí những dân nghèo mưu sinh vất vả bên lề đường còn bị công an xua đuổi, đánh đập tàn bạo.
Công cuộc đổi mới nửa vời từ những năm 80 đến nay cho thấy không mang lại lợi ích căn bản cho người dân và sự phát triển cho đất nước. Trái với mong đợi, đổi mới chỉ mở ra con đường làm giàu bất chính cho triều đình Hà Nội, khiến hố cách biệt giàu nghèo càng bị đào sâu và thực sự kéo đất nước vào con đường tụt hậu so với các quốc gia lân cận cùng hoàn cảnh.
Đó là lý do vì sao Việt Nam phải gấp rút tiến hành một cuộc cách mạng toàn diện về chính trị lẫn kinh tế chứ không thể đổi mới hay thay đổi cầm chừng về kinh tế như CSVN đang làm. Nhưng những tiếng nói phản biện, những đóng góp chân chính đều bỏ qua, có khi còn bị gán cho hai chữ phản động.
Khi đảng CSVN không coi hạnh phúc của số đông quần chúng là mục tiêu phục vụ mà chỉ ban bỗng lộc cho thiểu số vây quanh giới quý tộc trong đảng thì chế độ này chẳng khác nào vương triều phong kiến kiểu mới.
Không thể nào nói khác hơn, chính đảng là người có công đào sâu hố cách biệt giàu nghèo, đẩy nông dân, nhân dân lao động xuống đáy bần cùng.
