Tuần lễ đầu trung tuần tháng 2 năm 2017, một số thành viên Hoàng Sa FC đã đi đến thôn Tổng Chúp, Cao Bằng (cách Hà Nội 300km) để thắp hương cho 43 đồng bào đã bị lính Trung Cộng thảm sát một cách man rợ. Cuộc thảm sát này là một sự kiện được kể lại nhiều nhất trong cuộc chiến tranh biên giới phía Bắc khởi đầu vào mờ sáng ngày 17 Tháng 02, 1979.
Không có đến cả một con đường mòn dẫn vào, những anh chị em đó đã phải lội suối băng rừng, men theo những bụi tre um tùm để đến được nơi dường như đang rơi vào quên lãng, cũng như cuộc chiến biên giới phía bắc năm đó đã bị quên lãng từ mấy thập niên qua.
Cuộc chiến chống ngoại xâm phương Bắc của dân tộc trong lịch sử cận đại
Cuộc chiến biên giới phía Bắc là một cuộc chiến đặc biệt mà Cộng Sản Việt Nam (CSVN) phải đương đầu.
Nói là cuộc chiến đặc biệt vì so với các cuộc chiến khác thì: 1) Hai cuộc chiến tranh Đông Dương trước đó là hai cuộc chiến đã tạo ra nhiều tranh cãi. Thậm chí, sau khi được lịch sử soi sáng thì đó chỉ là những cuộc chiến tranh núi xương sông máu không cần thiết đã làm suy kiệt sinh lực quốc gia; 2) Cuộc chiến biên giới Tây Nam chống lại Cam Bốt chỉ là cuộc chiến giữa những người cộng sản anh em trở mặt với nhau tạo thêm những vết thương cho dân tộc Việt chưa kịp hồi sức sau chiến tranh; 3) Trong khi cuộc chiến biên giới phía Bắc đích thực là cuộc chiến chống ngoại xâm phương Bắc của người Việt Nam trong lịch sử cận đại.
Điểm đặc biệt khác của cuộc chiến biên giới phía Bắc là sự yếu kém, thất bại của lãnh đạo đảng CSVN về lượng định tình hình trước cuộc chiến, về chiến thuật trong cuộc chiến và sai lầm về ý đồ của TQ trong giữa cuộc chiến. Sự thất bại và yếu kém này của lãnh đạo đảng Cộng Sản càng cho thấy sự chiến đấu anh dũng tuyệt vời của quân dân các tỉnh biên giới phía Bắc trước sự tấn công khốc liệt và áp đảo của quân đội TQ.
Sai lầm trong lượng định tình hình
Từ hai năm trước khi nổ ra cuộc chiến năm 1979 đã có những trận chiến nhỏ giành giật dọc biên giới giữa phía Việt Nam và Trung Quốc. Càng đến gần ngày xẩy ra cuộc chiến thì càng có thêm những dấu hiệu chuẩn bị chiến tranh từ Trung Quốc rõ ràng hơn, nhưng dường như tất cả đều không được lãnh đạo đảng CSVN để ý tới hầu chuẩn bị.
- Tháng 6, 1978, Bắc Kinh thông báo việc đóng cửa các tòa lãnh sự Việt Nam tại Quảng Châu, Nam Ninh và Côn Minh.
- Đến Tháng 11, 1978 thì TQ cắt đứt các tuyến đường xe hỏa giữa Trung Quốc và Việt Nam.
- Cũng Tháng 11, 1978, Đặng Tiểu Bình thăm Thái Lan, Malaysia và Singapore. Tại những nơi này Đặng đều nói với chủ nhà rằng, Việt Nam là tên du côn, phải “dạy cho Việt Nam một bài học”, và rằng, Trung Quốc sẽ dùng vũ lực nếu Việt Nam tấn công Cam Bốt.
- Ngày 28 Tháng 1, 1979, Đặng thăm Hoa Kỳ. Tại Mỹ Đặng tuyên bố rằng: “Trung Quốc không thể cho phép Việt Nam gây rối loạn khắp nơi”. Họ Đặng cũng lập lại lập trường kiên định đứng về phía Cam Bốt chống lại Việt Nam. Báo chí Mỹ loan tải sớm muộn gì thì một cuộc chiến giữa hai nước cộng sản sẽ nổ ra.
- Sau 3 ngày thăm Mỹ, họ Đặng đến Nhật. Tại Nhật, Đặng tuyên bố: “Để trừng phạt Việt Nam, dù có gặp những nguy hiểm cũng phải hành động.” Nói về việc Việt Nam đánh Cam Bốt, Đặng nói huỵch toẹt ra rằng: “Không trừng phạt kẻ xâm lược (tức VN), sẽ tạo ra những nguy hiểm phản ứng dây chuyền”. Họ Đặng coi Việt Nam là thứ vô ơn nên còn nhấn mạnh rằng, nếu không có “bài học cần thiết” thì chẳng còn cách nào hiệu quả để đối phó với “loại người vô ơn như thế”.
- Cũng khoảng thời gian này, hãng thông tấn TASS của Liên Xô đưa tin một lực lượng rất lớn quân đội Trung Quốc đang áp sát biên giới Việt–Trung.
- Song song với những sự kiện trên là những hoạt động quân sự. Từ Tháng 10, 1978 đến đầu Tháng 2,1979, nhiều đại đơn vị quân đội TQ thuộc các quân khu Côn Minh, Quảng Châu, Thành Đô đã được điều động đến biên giới Việt Nam. Thậm chí quân đoàn 20 của quân khu Vũ Hán, cách biên giới 1200 km, cũng được điều về biên giới VN. Báo chí Tây Phương nhận định rằng, Trung Quốc phải tốn từ 2 đến 3 tháng để điều động lực lương khổng lồ vừa kể.
- Song song với các cuộc điều quân vừa kể, từ Tháng 10, 1978 cho đến ngày 15 Tháng 2, 1979, TQ liên tục tung ra hàng loạt những hoạt động dò thám các đơn vị quân đội VN, vừa để thu lượm tin tức tình báo, vừa để đánh lạc hướng sự chú ý trong các hoạt động quân sự của TQ.
Sai lầm về chiến thuật
Do sai lầm trong lượng định tình hình, thậm chí vẫn tin tưởng vào “tình hữu nghị anh em” của hai nước Cộng Sản, nên Việt Nam gần như không hề chuẩn bị gì cho cuộc chiến này.
Vì thế, Việt Nam đã hoàn toàn bị bất ngờ khi toàn lực lượng Trung Quốc gồm 300.000 binh sĩ (các tài liệu của CSVN ghi là 600.000 binh sĩ TQ), 550 xe tăng, 480 khẩu pháo, 1.260 súng cối, hỏa tiễn (chưa kể hơn 200 tàu chiến của hạm đội Nam Hải và 1.700 máy bay phía sau) tấn công vào suốt biên giới 1.400 cây số của 7 tỉnh địa đầu phía Bắc.
Khi cuộc chiến nổ ra thì Thủ Tướng Phạm Văn Đồng và Đại Tướng Văn Tiến Dũng, Tổng Tham Mưu Trưởng, đang thăm viếng Cam Bốt. Về lực lượng quân sự thì Việt Nam đã đưa quân sang Cam Bốt. Một thành phần quân đội khác cũng đã được giải ngũ về làm kinh tế.
Theo thuật lại của một blogger thì ngày 16 Tháng 2, 1979 (trước hôm cuộc chiến mở màn 1 ngày) một đại tá Quân đội NDVN đã nói chuyện với một đơn vị quân đội ở Lạng Sơn rằng, “có cho kẹo TQ cũng không dám đánh VN”.
Trong những năm gần đây đã có nhiều bài vở rất chi tiết về diễn tiến cuộc chiến, vì thế không cần lập lại ở đây, mà chỉ cần nêu ra một vài điểm quan trọng để cho thấy những sai lầm chiến thuật của phía lãnh đạo Việt Nam.
Trước khi TQ mở cuộc tấn công, phía Việt Nam đã có ít nhất 5 sư đoàn đang ở miền Bắc. Nếu 5 sư đoàn này được điều động lên biên giới để sẵn sàng phòng thủ và ứng chiến thì, nhờ địa hình hiểm trở của vùng núi non biên giới cùng kinh nghiệm chiến đấu, Quân Đội Nhân Dân Việt Nam có thể cầm chân các lực lượng TQ ở biên giới để chờ quân tiếp viện.
Nếu lực lượng Việt Nam được chuyển từ Nam ra Bắc tuần lễ sau đó được đưa lên tiếp ứng cho biên giới, quân đội TQ đã không thể tiến sâu vào lãnh thổ Việt Nam và đạt được những mục tiêu họ mong muốn. Đồng thời, khi TQ lui binh, các lực lượng Việt Nam có lực lượng để phản công mạnh mẽ, tập kích bọc hậu, gây thiệt hại rất lớn cho đối phương.
Nếu không sai lầm chiến thuật trong cuộc chiến, ngoài sự hạn chế tổn thất quân sự, các làng mạc, thành phố ở vùng địa đầu giới tuyến sẽ không bị tàn phá hoặc bị san bằng như đã xẩy ra. Đặc biệt, nếu phía Việt Nam có sự chuẩn bị thì dân chúng đã được di tản trước để lánh nạn, tránh được những cuộc tàn sát khi quân TQ tiến vào.
Sai lầm về ý đồ của TQ
Một vài diễn tiến dưới đây xẩy ra trong thời gian đầu cuộc chiến cũng cho thấy sai lầm chiến thuật của lãnh đạo Việt Nam khi nhận định sai lầm về ý đồ của TQ.
Ngày 21 Tháng 2, khi trận chiến đang diễn ra khốc liệt, Liên Xô đưa một tuần dương hạm và một khu trục hạm tiến về bờ biển Việt Nam. Đồng thời Liên Xô cũng lập cầu không vận chuyển quân đội Việt Nam và vũ khí ra bắc.
Lo ngại Liên Xô can thiệp, hai ngày sau Đặng Tiểu Bình tuyên bố sẽ giới hạn bước tiến quân của TQ trong vòng 50 cây số phía dưới biên giới và sẽ rút quân trong vòng 10 ngày tới.
Các nhà lãnh đạo Việt Nam nhận định những tuyên bố đó của Đặng Tiểu Bình là sự đánh lạc hướng. Từ đó họ tin rằng cuộc chiến sẽ kéo dài và TQ có ý định tấn công Hà Nội. Vì vậy, phía Việt Nam, thay vì đưa quân lên biên giới, thì dồn lực lượng xây dựng phòng tuyến Sông Cầu để phòng thủ Hà Nội. Cùng lúc đó, những nguồn tin thân cận của giới chóp bu đảng CSVN tiết lộ, Bộ Chính Trị đã có ý định dời đô về phía Nam.
Các lực lượng Việt Nam ở biên giới bị trải mỏng để chống trả lực lượng tấn công áp đảo của TQ lớn gấp 6 đến 10 lần mà không được chi viện. Đây là điểm nổi bật về sự anh dũng và kiên cường của quân dân vùng biên giới.
Sáng Ngày 5 Tháng 3, Trung Quốc tuyên bố đã hoàn thành mục tiêu của cuộc trừng phạt, chiến thắng vẻ vang, và quyết định rút quân. Lui binh là một trong những chiến thuật khó nhất trong quân sự, tuy nhiên Việt Nam không đủ lực lượng để có thể thực hiện được những cuộc phản công hay tập kích ào ạt.
Cùng Ngày 5 Tháng 3, Chủ tịch nước Tôn Đức Thắng của CSVN phát lệnh “Tổng Động Viên”.
Tuy TQ rút quân, nhưng Việt Nam đã mất một số lãnh thổ vùng ven biên. Những trận đánh lẻ tẻ giữa hai bên vẫn tiếp diễn suốt 10 năm sau đó. Đến cuối thập niên 80, lãnh đạo đảng CSVN quay sang thần phục TQ. Từ đó họ lại tiếp tục một sai lầm khác. Đó là sai lầm trong việc giấu giếm lịch sử.
Sai lầm trong việc giấu giếm lịch sử
Báo VNExpress ngày Chủ Nhật, 21 Tháng 2, 2016 có bài phỏng vấn một người dạy sử là Giáo Sư Vũ Khương Ninh. Bài phỏng vấn này tiết lộ nhiều điều sai lầm về tư duy của lãnh đạo đảng CSVN trong môn sử và môn văn.
Theo Giáo sư Vũ Khương Ninh thì trong một thời gian dài đảng Cộng Sản chỉ coi lịch sử, văn học như công cụ để giáo dục tư tưởng mà không phải là một khoa học, do đó họ đã chỉ đạo viết và cắt xén theo ý của lãnh đạo đảng.
Chẳng hạn như trong các sách lịch sử dạy học sinh, sự kiện về trận Hải chiến Hoàng Sa năm 1974 không được đề cập đến, vì lúc đó đảng chưa công bố sự kiện này. Hoặc trận chiến biên giới phía bắc năm 1979, từ năm 2000 đã được các giáo sư dạy sử viết khá dài và chi tiết. Nhưng được chỉ đạo vì lý do “quan hệ tế nhị với nước bạn” nên nội dung bị sửa đi sửa lại. Từ 4 trang rốt cuộc chỉ còn 11 dòng.
Bởi vậy, cho đến nay ngay cả những giáo viên dưới 55 tuổi cũng chỉ biết mù mờ về các sự kiện lịch sử bị đảng Cộng Sản che giấu. Chỉ những ai quan tâm, tự tìm hiểu từ những nguồn không nằm trong sự kiểm soát của đảng thì mới biết. Giáo viên còn như vậy thì học sinh không biết và không thích môn sử chỉ là hệ quả tất yếu.
Kết luận
Từ khi internet trở nên phổ cập, đặc biệt là sự tương tác rộng lớn của các trang mạng xã hội, người dân đã dễ dàng tự tìm hiểu để biết sự thực lịch sử.
Từ đó, theo truyền thống văn hoá của người Việt Nam (*), những năm gần đây dân chúng đã tự động tổ chức tưởng niệm những sự kiện lịch sử Hoàng Sa năm 1974, trận chiến biên giới năm 1979 và Gạc Ma năm 1988.
Một phần vì ý đồ che giấu lịch sử, phần khác là để duy trì sự kiểm soát và lãnh đạo mọi sinh hoạt trong xã hội, nhà cầm quyền đã ra sức ngăn chặn, phá phách những buổi tưởng niệm này.
Tuy nhiên, với sự khai mở tâm trí do internet đưa tới, quần chúng đã dần dần hiểu biết về quyền con người, về luật pháp. Tư đó, quần chúng vừa dũng cảm thoát ra khỏi sự sợ hãi, vừa chuyển sự sợ hãi về phía nhà cầm quyền qua những việc làm hợp pháp. Biến sự đàn áp của nhà cầm quyền thành phi pháp. Trong đó có việc tự tổ chức những sự kiện lịch sử.
—
Tài liệu tham khảo
(1) Tổng quát về trận chiến biên giới phía bắc năm 1979, Lê Vĩnh, http://www.viettan.org/Tong-quat-ve-tran-chien-bien-gioi.html?artsuite=0
(2) Đừng Bốc Phét Nữa, Trần Hồng Tâm, https://songle2015.wordpress.com/2013/10/10/tran-hong-tam-dung-boc-phet-nua-ve-tuong-vo-nguyen-giap/
(3) GS Vũ Dương Ninh: ’SGK dứt khoát không được né tránh cuộc chiến tranh biên giới phía Bắc’, http://vnexpress.net/tin-tuc/giao-duc/gs-vu-duong-ninh-sgk-dut-khoat-khong-duoc-ne-tranh-cuoc-chien-tranh-bien-gioi-phia-bac-3358153.html
(*) Theo tập tục văn hoá Việt Nam, những người có công với dân, với nước được dân chúng tự động lập đền, miếu thờ tự. Sau đó rất lâu, có khi hàng thế kỷ, các vị vua chúa đời sau mới sắc phong chức tước.
