“Không được nổ súng,” là mệnh lệnh từ thượng cấp và là nguyên nhân dẫn đến cái chết chóng vánh của 64 chiến sĩ Hải quân Việt Nam trong trận Hải chiến Trường Sa năm 1988. Gạc Ma, 14/3/1988, là ngày giỗ chung của 64 gia đình liệt sĩ nhưng còn là ngày mà lịch sử Việt Nam sẽ phải làm rõ ai là thủ phạm chính trong cuộc tàn sát này.
Theo lời kể của những nhân chứng sống sót và các tướng lĩnh quân đội, lệnh không được nổ súng đã được phổ biến từ trước khi lực lượng Việt Nam tiến ra Gạc Ma. Lính công binh được giao nhiệm vụ xây dựng công trình trên các bãi đá nhưng lại bị trói tay với cái gọi là chính sách “kềm chế,” không có vũ khí để tự vệ. Khi lính Trung Quốc tràn vào, nổ súng bắn hạ các chiến sĩ Việt Nam tay không, những người lính này chỉ có thể giằng co bằng tay không hoặc chịu chết mà không có cơ hội đáp trả.
Thiếu tướng Lê Mã Lương từng khẳng định trong một hội thảo rằng:
“Có đồng chí lãnh đạo cấp cao ra lệnh bộ đội ta không được nổ súng nếu như đánh chiếm đảo Gạc Ma hay bất kỳ đảo nào ở Trường Sa. Không được nổ súng!”
Thiếu tướng Lê Mã Lương là cựu giám đốc bảo tàng Lịch sử quân sự Việt Nam. Từng tham chiến trong cuộc chiến tranh Việt Nam, chiến tranh biên giới Việt – Trung. Và vị lãnh đạo cấp cao mà tướng Lê Mã Lương nói đó chính là Lê Đức Anh, người sau này còn tiếp tục giữ chức chủ tịch nước Việt Nam.
Mô tả về những gì xảy ra, tướng Lê Mã Lương xác nhận:
“Không được nổ súng!
Và sau này có một câu chuyện và tài liệu đã rõ rồi. Cho nên trong một cuộc họp của Bộ Chính trị, đồng chí Nguyễn Cơ Thạch đã đập bàn và nói: Ai ra lệnh cho bộ đội không được nổ súng?
Chính vì thế khi Trung Quốc tấn công vào đảo Gạc Ma, nó chỉ có hơn 40 lính với mấy cái xuồng bằng hợp kim nhôm đổ bộ vào. Trong khi bộ đội ta, trong đấy có một người sau này được truy tặng anh hùng là Thiếu úy Trần Văn Phương chỉ có mỗi tay không và giữ chặt lá cờ trên đảo Gạc Ma. Không có súng.”
Đại tướng Lê Đức Anh, Anh lúc đó là bộ trưởng quốc phòng, là người duy nhất trong Bộ Chính trị vào năm 1988 có đủ quyền lực để ra lệnh cho quân đội Việt Nam không được nổ súng.
Thiếu tướng Nguyễn Trọng Vĩnh, một nhà ngoại giao kỳ cựu và từng là đại sứ Việt Nam tại Trung Quốc, đã không ngần ngại gọi hành động của Lê Đức Anh là “phản quốc”:
“Ra lệnh không được bắn lại để cho Trung Quốc giết chiến sĩ của mình như bia sống thì tôi cho đó là một hành động phản động, phản quốc!”
Không chỉ “khóa tay” chiến sĩ, mà sau này ông ta còn góp phần vào chính sách hòa hoãn, nhượng bộ Trung Quốc sau sự kiện Gạc Ma như thể nó chưa từng xảy ra.
Thậm chí, các liệt sĩ Gạc Ma không được công nhận là “tổ quốc ghi công” mà chỉ được gọi là “chiến sĩ hy sinh.” Hài cốt của nhiều người vẫn còn nằm lại dưới đáy biển, và nhà cầm quyền không hề có hành động gì để đưa họ về với đất mẹ.
Ky Nguyen
—
Video: RFA