“Vietnam is lying to its friends. A secret document proves it,” BBT The Washington Post, 6/3/2024
Xuân Lê lược dịch
Trong lúc Trung Quốc gặp khó khăn, thì Việt Nam đã tranh thủ đặt mình vào vị trí đối trọng, tìm cách thay thế nước láng giềng khổng lồ trở thành trung tâm sản xuất toàn cầu bằng cách tạo các mối quan hệ ngoại giao và kinh tế mới. Vào tháng 9 năm ngoái, Tổng thống Biden đã đến Hà Nội, chính thức nâng cấp quan hệ của Hoa Kỳ với Việt Nam lên mức Đối tác Chiến lược Toàn diện. Việt Nam hiện có 18 hiệp định thương mại tự do đang được thực hiện hoặc lên kế hoạch. Sự mở cửa này tạo nên hy vọng rằng sự tiếp xúc nhiều hơn với quốc tế có thể thúc đẩy sự thay đổi chính trị trong nước, hiện đang bị cai trị bởi một chế độ độc tài.
Nhưng các nhà lãnh đạo Việt Nam không muốn sự thay đổi đó. Vào tháng 7, hai tháng trước chuyến thăm của ông Biden, Bộ Chính trị đảng Cộng sản Việt Nam đã ban hành một chỉ thị mật, Chỉ thị 24*, nhằm tiếp tục áp đặt sự kiểm soát nghiêm ngặt người dân. Một bản sao của chỉ thị này đã được Project88, một nhóm đấu tranh cho tự do ngôn luận ở Việt Nam, công bố vào ngày 1 tháng 3, 2024.
Việt Nam là một nhà nước công an trị. Quyền tự do ngôn luận và hội họp bị hạn chế. Những người bất đồng chính kiến cũng như các nhà hoạt động xã hội dân sự bị bắt giam. Từ năm 2021, chính quyền Việt Nam đã bắt bỏ tù sáu nhà lãnh đạo phong trào chống biến đổi khí hậu với những cáo buộc xảo trá, dàn dựng. Chỉ thị mới cho thấy các nhà lãnh đạo Việt Nam nhất quyết duy trì sự kiểm soát, đàn áp. Và họ lo ngại rằng những ảnh hưởng của nước ngoài có thể làm suy yếu chế độ độc tài.
Sự hiện hữu của Chỉ thị 24* xoá tan hy vọng rằng các hiệp định thương mại quốc tế sẽ khiến Việt Nam nới lỏng sự kìm kẹp trong nước.
Chỉ thị 24 đưa ra 9 mệnh lệnh cho các cơ quan chính phủ và đảng. Trong đó có việc “quản lý chặt chẽ” người Việt Nam ra nước ngoài kinh doanh và trao đổi, giao lưu. Một mệnh lệnh khác: “không cho phép thành lập các tổ chức chính trị độc lập cũng như các công đoàn độc lập.” Một mệnh lệnh khác yêu cầu các quan chức phải cảnh giác và “ngăn chặn các mối đe dọa nghiêm trọng đối với an ninh quốc gia” có thể đến từ sự “mất cảnh giác khi tham gia vào các sáng kiến và chiến lược của các cường quốc” hoặc cho phép các nhà đầu tư nước ngoài “tiếp quản thị trường và doanh nghiệp trong nước và chiếm lĩnh các lãnh vực kinh tế quan trọng.”
Một trong những mệnh lệnh quan trọng nhất trong văn kiện này nhắm mục đích ngăn chặn các nhóm xã hội dân sự ở Việt Nam tham gia vào các cuộc thảo luận về luật pháp và hoạch định chính sách. Trong quá khứ, Việt Nam đã trừng phạt khắc nghiệt những người bất đồng chính kiến và các blogger yêu cầu chính phủ phải chịu trách nhiệm về vụ thải hoá chất độc hại ra biển miền Trung. Chỉ thị mới cảnh báo nghiêm khắc việc để cho xuất hiện “các ‘liên minh và mạng lưới xã hội dân sự,’ ‘các công đoàn độc lập,’ … [và] tạo tiền đề cho việc hình thành các nhóm đối lập chính trị trong nước.” Văn bản này cảnh báo không nên cho phép các tổ chức chính trị huy động người dân tham gia “cách mạng màu” và “cách mạng đường phố” chống nhà nước.
Báo chí, theo Chỉ thị 24, cần được thúc đẩy đấu tranh chống “các xu hướng dân túy, bất tuân dân sự, quan điểm sai trái và sự phá hoại của các thế lực thù địch, cũng như các nỗ lực thúc đẩy một nền văn hóa ngoại lai, không phù hợp với thuần phong mỹ tục của dân tộc.” Báo chí cũng cần “chống tin giả” và “xây dựng quy tắc ứng xử văn minh trong cơ quan nhà nước, doanh nghiệp, xã hội và không gian mạng.”
Vào tháng 12 năm 2022, Việt Nam đã ký kết một thỏa thuận đầy tham vọng với Liên Minh Châu Âu và Nhóm G-7, cũng như Đan Mạch và Na Uy. Thỏa thuận này được thiết kế để giúp Việt Nam đáp ứng cam kết đạt mức phát khí thải ròng bằng không vào năm 2050. EU và các chính phủ khác đã đồng ý huy động ít nhất 15,5 tỷ Mỹ kim từ các nhà đầu tư công và tư nhân để giúp Việt Nam đạt được các mục tiêu về khí hậu. Nhưng thỏa thuận quy định rằng “để quá trình chuyển đổi diễn ra công bằng và hợp lý, cần phải tham vấn thường xuyên, bao gồm cả với giới truyền thông, các tổ chức phi chính phủ và các bên liên quan khác để bảo đảm sự đồng thuận rộng rãi trong xã hội.”
Giờ đây, Chỉ thị 24 cho thấy Việt Nam ngấm ngầm không muốn đáp ứng các điều kiện của hiệp ước về biến đổi khí hậu… Chẳng lẽ những kẻ độc tài trong Bộ Chính trị đảng CSVN nghĩ rằng sẽ không có ai nhận ra là họ vẫn tiếp tục đàn áp trong nước, trong khi hứa hẹn điều ngược lại với các nước ngoài? Các đối tác tiềm năng của Việt Nam không nên để nhà cầm quyền dối gạt mình như vậy.
—
* Chỉ thị 24-CT/TW ngày 13/7/2023 của Bộ Chính trị về “đảm bảo vững chắc an ninh quốc gia trong bối cảnh hội nhập quốc tế toàn diện, sâu rộng”
Nguồn: The Washington Post