Mặc Lâm, phóng viên đài RFA 2009-03-06
Sau khi nhận được quyết định của thủ tướng chính phủ chính thức cho phép khai thác bauxít tại Tây Nguyên, giới khoa học và môi trường trong nước ngỡ ngàng vì những nghiên cứu, bài viết hay ý kiến của họ về vấn đề này trở thành vô ích.
Sau khi nhận thấy dư luận không thuận lợi, văn phòng thủ tướng cho biết sẽ tổ chức một cuộc hội thảo để nghe ý kiến từ giới khoa học vào thời gian sắp tới.
Giới khoa học e ngại cho việc khai thác bauxit
Quặng bauxit tại Tây Nguyên vẫn là vấn đề đang được quan tâm hàng đầu hiện nay mặc dù quyết định của thủ tướng chính phủ đã bật đèn xanh cho các công ty khai thác chuẩn bị bắt tay vào việc. Giới khoa học gia bồn chồn trước quyết định này nhưng họ vẫn không bỏ cuộc. Người tiếp tục lên tiếng trên các tờ báo lớn trong nước, có người lặn lội lên tận vùng đất sắp bị khai thác để nghiên cứu thêm những dữ kiện đang gây tranh luận trước một dự án có tầm cỡ lớn lao này.
Thủ Tướng Nguyễn Tấn Dũng trước khi ký quyết định cho phép khai thác quặng bauxit, đã nhiều lần tuyên bố là sẽ xem xét dự án này dưới nhiều góc cạnh để tìm giải pháp tối ưu khi khai thác tài nguyên quốc gia. Trong một lần tiếp xúc với báo Tuổi Trẻ, khi được ký giả Võ Văn Thành hỏi về bức thư đề nghị ngưng dự án bauxít Tây Nguyên của đại tướng Võ Nguyên Giáp, thủ tướng Dũng đã trả lời rằng dự án này là một chủ trương lớn của nhà nước và Bộ Chính Trị đã ba lần nghe, kết luận và chính phủ đã phê duyệt dự án này. Thủ tướng Dũng cũng nhất quyết cho rằng sẽ chú trọng tới vấn đề ô nhiễm và bảo đảm an ninh đất nước.
Giới khoa học đã chứng minh bằng những dữ liệu hùng hồn cho thấy, khai thác bauxít dứt khoát sẽ gây ô nhiễm trầm trọng cho môi sinh và không có biện pháp tân tiến nào có thể bảo vệ an toàn cho con người trong khu vực, kể cả các vùng hạ lưu sông Đồng Nai. Giới khoa học đưa ra những phản biện về vấn đề môi trường, hay lợi ích kinh tế không hiệu quả lẫn việc khai thác sẽ gây xáo trộn đời sống cho người bản xứ trong đó có một số lớn các bộ tộc của dân tộc ít người sinh sống.
Trung Quốc đã có mặt trên Tây nguyên
Vấn đề an ninh đất nước như thủ tướng Dũng hứa đã bị dư luận nghi ngờ khi phát hiện một số lớn công nhân người Trung Quốc đã có mặt tại khu vực có quặng mỏ, mặc dù chính quyền đánh tiếng cho rằng họ là công nhân sẽ làm việc trong các công ty Trung Quốc nhưng hình như thông tin này không làm dư luận an tâm.
Nhà văn hóa Nguyễn Huệ Chi, lên tiếng về vấn đề này cũng đồng tình với những lo ngại mà nhiều người cho là trước mắt:
Giáo sư TSKH Lê Huy Bá, khoa trưởng khoa Địa lý môi trường thuộc đại học Khoa Học Nhân Văn TPHCM cho biết những ưu tư của ông và đồng viện về vấn đề này:
TSKH Nguyễn Văn Khải cũng tỏ ra quan ngại khi để cho người nước ngoài khai thác khi nhà nước không có một kiến thức nào về vấn đề này:
Tổ chức một cuộc hội thảo với sự tham gia của giới khoa học
Chính phủ đưa ra quyết định cho các chính sách lớn là một việc làm đứng đắn vì không thể hỏi hết ý kiến của tất cả các nhà khoa học hay văn hóa của cả nước. Tuy nhiên, trước những vấn đề có tầm cỡ quốc gia, sự quan tâm của xã hội trở thành một quan tâm chung thì cần được sự lắng nghe từ phía nhà nước. Cơ quan cao nhất nước là Quốc Hội cũng cần được chính phủ báo cáo để việc thi hành chính sách đạt được sự đồng thuận của toàn dân. Đại biểu Quốc Hội Dương Trung Quốc cho biết ý kiến của ông:
Mới đây, trước sự phản hồi mạnh mẽ của dư luận, thủ tướng chính phủ cho biết sẽ tổ chức một cuộc hội thảo để hỏi ý kiến các nhà khoa học có quan tâm đến vấn đề này. Chúng tôi hỏi ý kiến GS Lê Huy Bá và ông tỏ ra nghi ngờ khi nói vắn gọn:
Phía sau quyết định của thủ tướng người ta cho rằng có sự lobby mạnh mẽ của những thế lực trong cũng như ngoài nước. Những thế lực này vận động để kiếm lợi nhuận khi việc khai thác quặng bauxit tại Tây Nguyên lọt vào tay họ. Chưa có bằng chứng nào về những nghi ngờ này thế nhưng việc mời và lắng nghe ý kiến của các chuyên gia một cách trân trọng là phương cách chứng minh sự vô tư của chính quyền trước những lời đồn đoán không hề có lợi cho các chủ trương chính sách trong lúc này.