(Vân Anh, phóng viên đài RFA – 2007.09.19)
Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng đã về đến Hà Nội sau chuyến công du 3 nước Đông Âu. Riêng tại Ba Lan, chuyến thăm của phái đoàn chính phủ Việt Nam có nhiều diễn biến mà báo chí trong nước không đề cập tới đầy đủ. Thông tín viên Vân Anh của đài Á Châu Tự Do từ Vac-xa-va tường trình thêm một số chi tiết.
Nhiều bất ngờ
Chuyến đi của thủ tướng Việt Nam tới Ba Lan mang đến những bất ngờ. Bắt đầu là thư ngỏ kêu gọi nhân quyền cho Việt Nam gửi Tổng Thống, Thủ Tướng và chính quyền Ba Lan, sau đó là cuộc biểu tình nêu giá trị truyền thống Ba Lan bên ngoài phủ Thủ tướng.
Cuộc hội ngộ hai vị Thủ tướng ngoặt sang ngã khác khi báo chí Ba Lan rầm rộ đưa tin về vụ an ninh Việt Nam báo động bất an chỉ bởi phát hiện thấy sự có mặt của ký giả của đài Á Châu Tự Do RFA trong phủ Thủ tướng Ba Lan.
Hôm thứ Hai 17-9, một nguồn tin khác lại tới: Chủ tịch Thượng Viện Cộng Hòa Ba Lan, ông Bogdan Borusewicz tiết lộ có tiếp xúc với Thủ tướng Cộng Hòa Xã Hội Chủ Nghĩa Việt Nam, nói về những quan ngại trước vấn đề “hạn chế quyền công dân tại Việt Nam” và ”chính quyền Việt Nam sẵn sàng thả cô Công Nhân khỏi tù để cô ấy sang cư ngụ tại Ba Lan”.
Tin được tiết lộ trong thư ngỏ gửi Chủ tịch Ủy ban Bảo Vệ Người Lao Động Việt Nam, ông Trần Ngọc Thành. Nội dung bức thư như sau:
“Ngày 14 tháng 9 vừa qua tôi có tiếp vị khách là thủ tướng Cộng Hòa Xã Hội Chủ Nghĩa Việt Nam Nguyễn Tấn Dũng.
Trong cuộc gặp, tôi có thổ lộ quan ngại của tôi về những hạn chế quyền công dân tại Việt Nam. Tôi đưa ra danh sách dài tên tuổi các tù nhân chính trị. Tôi có nhắc tới linh mục Tadeo Nguyen Văn Lý, hòa thượng Thích Quảng Độ và cả cô Lê Thị Công Nhân, ông Nguyễn Văn Đài, những nhà dân chủ tiên phong trẻ tuổi tháng hai vừa qua bị kết án nhiều năm tù.
Tôi có nói, rằng vấn đề tù nhân chính trị tại Việt Nam cản trở quan hệ chính trị Việt Nam, Ba Lan. Tôi có nói rằng tôi cũng từng là tù nhân chính trị và hiện tôi là chủ tịch Thượng Viện.
Để trả lời, thủ tướng Việt Nam mở lời, rằng nếu Ba Lan tiếp nhận cô Lê Thị Công Nhân thì chính quyền Việt Nam sẵn sàng thả cô ấy khỏi tù để cô Công Nhân có thể được cư ngụ tại Ba Lan.
Tôi thông báo về cuộc nói chuyện với thủ tướng Việt Nam để được hỏi xem bằng cách nào tôi có thể giúp nhà bất đồng chính kiến đang bị tù để giải thoát cho cô và giúp cô sang Ba Lan.”
Đó là toàn bộ bức thư của Chủ tịch Thượng Viện Cộng Hòa Ba Lan Bogdan Borusewicz, nhà hoạt động đối lập nhiều năm tại Ba Lan, một trong những người sáng lập Ủy Ban Bảo Vệ Người Lao Động tại Ba Lan, có vai trò khuấy động phong trào đình công tại xưởng đóng tàu Gdansk.
Sau khi Công Đoàn Đoàn Kết bị trở thành bất hợp pháp năm 1981 thì ông phải dấu mặt, hoạt động bí mật và là một trong những người tiên phong, tù nhân chính trị nhiều lần trong nhiều năm thời Cộng Hòa Nhân Dân Ba Lan. Hiện Bogdan Borusewicz là một trong những chính trị gia hàng đầu được dư luận đặt lòng tin.
TT Nguyễn Tấn Dũng: VN sẵn sàng để Lê Thị Công Nhân ra đi
Hôm nay, ông đang đi công tác ở xa, chúng tôi chỉ kịp có cuộc nói chuyện chớp nhoáng với ông:
Vân Anh: Thưa ông, vì sao, đi ngược với mốt thịnh hành trong làng chính trị là bỏ qua nhân quyền, ông lại coi nhân quyền là vấn đề quan trọng cần chú ý? Bức thư của ông biểu lộ điều đó. Đấy là do những trải nghiệm quá khứ của ông hay bởi tại việc tôn trọng những nguyên tắc chung không còn phổ biến và đang ngày bị mai một?
Bogdan Borusewicz: Các nguyên tắc chung có bị mai một đi chăng? tôi không biết nữa thế nhưng đối với tôi thì các nguyên tắc luôn tồn tại kể cả khi tôi giữ vị trí chủ tịch Thượng viện. Tất nhiên, tôi là người ủng hộ phát triển quan hệ với Việt Nam, tôi cho rằng hai bên nên có các quan hệ tốt đẹp. Chúng tôi cũng phải tác động và xây dựng những mối quan hệ với chính quyền tại Việt Nam, đó là điều hiển nhiên.
Việt Nam đang phát triển và nếu có thể tác động cho việc phát triển đó đi theo chiều hướng tốt đẹp thì rất tốt. Ba Lan không có ảnh hưởng như các cường quốc khác, Ba Lan không có những tiềm năng lớn nhưng dù thế Ba Lan vẫn cần phải nói tới nhân quyền.
Nếu có đàn áp dân chủ và có tù nhân chính trị thì chúng ta cần phải nói về những việc ấy. Và tôi đã đề cập với thủ tướng Việt Nam những vấn đề đó một cách văn hóa nhưng đồng thời cũng rất kiên định.
Chính tôi cũng đã từng làm tù nhân chính trị, còn bây giờ là chủ tịch Thượng viện và tôi lấy làm tiếc, rằng Việt Nam vẫn còn tù nhân chính trị, rằng tình trạng này không tốt cho Việt Nam, không tốt cho các tù nhân và không tốt cho chính chính quyền Việt Nam.
Chính quyền Việt Nam nên biết và cân nhắc vấn đề này. Tôi có liệt kê tên của Linh mục Tadeo Nguyễn Văn Lý, Hòa Thượng Thích Quảng Độ và cô Lê Thị Công Nhân, lấy họ làm thí dụ của một mảng nhỏ trong những đàn áp nhân quyền.
Ngài Thủ tướng Việt Nam trả lời rằng không ai yêu Việt Nam hơn chính quyền Việt Nam, rằng những nhân vật tôi nêu tên là những người đã có những hành động vượt ra ngoài khuôn khổ hiến pháp đất nước và những người như vậy thì ở nước nào cũng bị đàn áp mà thôi.
Rốt cuộc Thủ tướng Việt Nam nói rằng nếu Lê Thị Công Nhân muốn đi ra nước ngoài thì cô ấy sẽ được Việt Nam cho đi.
Việc tôi nêu vấn đề nhân quyền trong cuộc gặp đã phần nào gây phẫn nộ cho đoàn khách. Thế nhưng chúng tôi vẫn nói chuyện trong tinh thần tôn trọng lẫn nhau. Nếu nói về quan điểm của tôi về vấn đề tù nhân chính trị thì tôi không có gì thay đổi cả.
Vân Anh: Cảm ơn ông nhiều lắm. Tôi chắc rằng khi tin này đưa ra, người Việt sẽ lại tiếp tục gửi gắm hi vọng, nhìn vào Ba Lan.
Bogdan Borusewicz: Á, nói thêm với cô, rằng tôi còn được mời về Việt Nam cơ đấy! (cười)
Trên đây là cuộc nói chuyện của chúng tôi với Chủ tịch Thượng viện Cộng Hòa Ba Lan. Ngài Bogdan Borusewicz hẹn sẽ nói chuyện với RFA sâu rộng hơn ngay sau khi ông từ chuyến công tác trở về thủ đô Warszawa cuối tuần này. Hẹn gặp lại quý thính giả.