Sau những chuẩn bị với nhiều xung đột gay gắt trong nội bộ về hướng đi cũng như sắp xếp nhận sự trong ban lãnh đạo cho 5 năm tới, đảng Cộng sản Việt Nam đã khai mạc Đại hội đảng lần thứ X kéo dài từ ngày 18 đến 25 tháng 4, tại khu Ba Đình, thành phố Hà Nội. Theo tin tức loan tải, đại hội quy tụ 1176 đại biểu bao gồm 1023 đại biểu bầu từ cấp đại hội cấp đảng bộ; 144 Ủy đảng biểu Trung ương đảng nhiệm kỳ IX và 9 đại biểu của đảng bộ nước ngoài. Trong hàng đại biểu là khách mời, chỉ có sự hiện diện các thái thượng hoàng Đỗ Mười, Lê Đức Anh, Lê Khả Phiêu, Võ Nguyên Giáp; không thấy sự xuất hiện của ông Võ Văn Kiệt cũng như đại diện của một số đảng phái ‘hữu nghị’ từ nước ngoài như mọi kỳ đại hội. Đây là điều bất thường của đại hội lần này và sự không có mặt của ông Kiệt trong đại hội cho thấy là những xung đột quan điểm trong nội bộ đã trở nên phức tạp.
Thật vậy, theo dõi báo cáo chính trị do ông Nông Đức Mạnh đọc trong ngày khai mạc đại hội, tuy nội dung có rút ngắn so với các bản dự thảo tung ra lấy ý kiến hồi đầu tháng 3 năm nay, nhưng những điểm cốt lõi tạo nhiều sự tranh cãi nhất trong thời gian qua vẫn không hề thay đổi. Trong đó các quan điểm đề nghị thay đổi của ông Võ Văn Kiệt, đặc biệt là coi lại khẩu hiệu ‘định hướng xã hội chủ nghĩa’ đã không được ghi nhận. Trong báo cáo của ông Mạnh, đảng Việt cộng vẫn tiếp tục kiên định nguyên tắc cơ bản về đảng và xây dựng đảng theo chủ nghĩa Mác – Lê nin. Trong khi đó, báo cáo của ông Mạnh lại nêu lên sự bổ sung cách diễn đạt về đảng Cộng sản Việt Nam trong thời gian tới rằng: đảng không chỉ là đội tiên phong của giai cấp công nhân mà đồng thời là đội tiên phong của nhân dân lao động và của dân tộc Việt Nam. Người ta không chờ đợi đảng Cộng sản Việt Nam tuyên bố vứt bỏ chủ nghĩa Mác – Lênin trong đại hội X; nhưng qua một vài khẳng định trong báo cáo của ông Mạnh, rõ ràng là đảng Cộng sản Việt Nam đã tự mâu thuẫn về những hướng đi trong thời kỳ mà họ gọi là ‘sớm đưa Việt Nam ra khỏi tình trạng kém phát triển’.
Thứ nhất, đảng Cộng sản Việt Nam muốn đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa gắn với phát triển kinh tế tri thức, để nhanh chóng đưa Việt Nam thoát khỏi nguy cơ tụt hậu và nhất là đáp ứng chủ trương ‘sớm đưa Việt Nam ra khỏi tình trạng kém phát triển’, thì thay vì quan tâm vào đội ngũ chuyên gia trí thức như nhiều quốc gia đang phát triển khác, đảng Việt cộng lại tiếp tục cố thủ trong hàng rào ‘công nhân, nhân dân lao động’. Tuy vậy, đảng Việt cộng đã không những không có các chính sách bảo vệ giai cấp công nhân, giai cấp lao động mà lại còn cấu kết với các chủ nhân ông ngoại quốc bóc lột sức lao động của hàng trăm ngàn công nhân tại các xí nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài, khiến cho công nhân phải đình công đòi tăng lương, đòi cải thiện điều kiện làm việc trong thời gian qua.
Thứ hai, đảng Cộng sản Việt Nam muốn tăng cường phòng ngừa chống tham nhũng, lãng phí nhằm xây dựng một bộ máy lãnh đạo và quản lý trong sạch trong hệ thống nhà nước để tránh những trì trệ như trong thời gian qua, thì thay vì giải phóng các cơ chế này ra khỏi sự kiềm chế của các cấp đảng ủy, đảng Việt cộng lại tiếp tục chủ trương ‘kiện toàn hệ thống tổ chức cơ sở đảng trong bộ máy nhà nước, cơ sở kinh doanh’ để giữ vững định hướng xã hội chủ nghĩa. Song song, kể từ đại hội X, đảng Việt cộng cho đảng viên làm kinh tế tư nhân, tức là làm chủ các công ty và được cạnh tranh làm giàu như mọi người trong cơ chế thị trường. Đây là chủ trương quái dị nhất của đảng Việt cộng đã học từ mô thức Trung Quốc qua hình ảnh của kẻ vừa đá banh, vừa thổi còi. Thứ ba, đảng Cộng sản Việt Nam muốn đổi mới phương thức lãnh đạo đảng, trong đó muốn thay đổi sự lãnh đạo đảng đối với nhà nước theo nguyên tắc pháp quyền, thì thay vì tập trung tổ chức bộ máy quốc gia dựa trên nền tảng dân chủ pháp trị với ba quyền phân lập hầu ngăn ngừa những sự lạm quyền của ba cơ chế hành pháp, lập pháp, tư pháp, đảng Việt cộng lại tiếp tục đặt sự vận hành của bộ máy quốc gia dưới ‘ánh sáng của chủ nghĩa Mác – Lênin’ qua chủ trương ‘thực hiện nghiêm túc nguyên tắc tập trung dân chủ trong đảng’. Qua chủ trương này, rõ ràng là đảng Việt cộng lại tiếp tục tung ra hàng trăm bộ luật để tạo dáng vẻ cai trị theo nguyên tắc pháp quyền nhưng thực tế vận hành thì nằm trong sự quyết định tùy tiện của bộ máy đảng mà vụ án PMU 18 là một điển hình.
Chắc chắn là nội dung báo cáo của ông Mạnh đã làm nhiều người tham gia góp ý trong thời gian qua rất thất vọng. Thất vọng vì trí tuệ của giới lãnh đạo đảng đã bị xơ cứng đến mức độ đáng ngạc nhiên khi họ tiếp tục ôm giữ những nguyên tắc giáo điều, nhưng lại đưa ra một số thay đổi hoàn toàn mâu thuẫn với chủ trương. Sự kiện ông Võ Văn Kiệt không tham dự đại hội có thể nằm trong sự thất vọng này chăng? Tuy nhiên, nếu nhìn vào bản chất của đảng Việt cộng – vốn là một đảng xây dựng trên sự chỉ đạo từ bên ngoài – những loay hoay của giới lãnh đạo trong các chủ trương cùng với sự rập khuôn mô thức thay đổi của Trung Quốc, chúng ta không nên chờ đợi sự thay đổi tốt hơn. Vấn đề là qua những lúng túng thay đổi này của Hà Nội, các lực lượng đấu tranh sẽ có thể khai thác được gì để tiếp tục tấn công vào thành trì chuyên chính của chế độ, đẩy mạnh cao trào dân chủ hóa bộc phát mạnh mẽ trong những ngày tới. Chắc chắn là đảng Cộng sản Việt Nam sẽ gặp nhiều khó khăn không chỉ vì những mâu thuẫn trong chủ trương mà còn do sự yếu kém của thành phần lãnh đạo, vì không có người đủ khả năng cầm chịch quyền lực đảng trong bối cảnh có nhiều thay đổi ở bên trong lẫn bên ngoài Việt Nam. Do đó, những điểm bất thường xảy ra trong đại hội X như đề cập ở phần đầu đã là những tín hiệu cho thấy sự suy thoái của đảng Việt cộng sẽ trở nên cùng cực trong vài năm trước mặt.
Lý Thái Hùng
19 tháng 4, 2006
