Một Đại biểu quốc hội (ĐBQH) mới đây đặt vấn đề, tại sao Việt Nam mỗi năm phải nhập khẩu khoảng 600.000 tấn muối với trị giá hàng tỷ USD, trong khi Việt Nam có bờ biển dài mấy ngàn kilomet. Vị đại biểu này còn đưa ra yêu cầu, Chính phủ cần có những giải pháp để Việt Nam có đủ muối dùng, không còn nhập khẩu và diêm dân có thể sống bằng nghề của họ.
Diêm dân lên tiếng
Chất vấn của vị ĐBQH với Bộ trưởng Nông nghiệp & Phát triển nông thôn đang khiến nhiều người quan tâm. Một hộ dân sản xuất muối ở Cam Ranh, tỉnh Khánh Hoà nói với RFA:
“Cái đó thì mình cũng không biết được, chẳng biết được. Thì mấy ông muốn nhập thì mấy ông lấy lý do nọ lý do kia; chớ còn muối trong nước sản xuất ra tiêu thụ không hết mà. Muối ở đây thì chất lượng rất là tốt. Đã bao năm nay đã từng xuất khẩu đi nước ngoài rồi mà. Cái đó thì mình chẳng hiểu.”
Trả lời chất vấn hôm 15/8, Bộ trưởng Bộ NNPTNT Việt Nam – Lê Minh Hoan, cho rằng nghề muối truyền thống ở Việt Nam đang gặp nhiều khó khăn, diện tích ruộng muối thu hẹp, đời sống diêm dân khó khăn.
Một người sống tại khu vực vựa muối tỉnh Bạc Liêu, không muốn nêu tên vì lý do an toàn, cho biết:
“Khi mới vào vụ muối thì muối nó có giá. Trong khi đó, khi mà vô vụ muối chính thì muối rất là nhiều, giá muối rất là rẻ. Có nhiều hộ khi trời mưa thì bỏ luôn, người ta không có lấy đồ đậy. Tại vì mua đồ đậy thì giá cũng bằng cái đồng muối.”
Trao đổi với RFA hôm 16/8/2023, Tiến sĩ Lê Anh Tuấn, Phó viện trưởng Viện biến đổi khí hậu Đại học Cần Thơ, nhận định:
“Hiện nay mình vẫn còn khai thác muối theo kiểu thủ công, theo truyền thống. Tức là làm những ruộng muối, cho nước biển vào phơi cho bốc hơi, rồi cào muối để bán. Bây giờ nếu sử dụng những công nghệ mới thì người nông dân không đầu tư nổi, vì giá muối không có cao lắm để đi đầu tư những cái như vậy.”
Thực tế, Việt Nam có nhiều địa phương có điều kiện thuận lợi để phát triển cánh đồng muối như: Khánh Hòa, Ninh Thuận, Bình Thuận… nhưng hiện nay, muối của Việt Nam chưa được đánh giá cao, giá bán thấp. Ông Lê Đức Thịnh, Cục trưởng Cục Kinh tế hợp tác và Phát triển nông thôn Việt Nam từng phát biểu với truyền thông về giá trị hạt muối của Việt Nam rằng:
“Chất lượng và số lượng muối tại các đồng muối công nghiệp chưa đáp ứng được yêu cầu của ngành công nghiệp hóa chất, nên vẫn phải nhập khẩu muối công nghiệp. Lượng muối của các đồng muối công nghiệp chủ yếu phục vụ chế biến muối tinh, cung cấp muối cho ngành công nghiệp chế biến thực phẩm nên cạnh tranh trực tiếp với muối do diêm dân sản xuất.”
Cần đầu tư – tăng giá trị cho hạt muối
Thông tấn xã Việt Nam vào đầu tháng 8/2023 dẫn lời các chuyên gia cho rằng các doanh nghiệp sản xuất muối cần áp dụng công nghệ mới, đa dạng hóa sản phẩm và đẩy mạnh quảng bá để phát triển ngành bền vững.
Giáo sư Võ Tòng Xuân, nguyên Hiệu trưởng Trường Đại học An Giang, khi trả lời RFA hôm 16/8, nhận định:
“Mấy vùng khai thác muối thì người dân làm giống như từ nào đến giờ thôi, tức là lấy nước biển mang vô cho bốc hơi để khai thác. Còn đưa những công nghệ mới hơn nữa thì chưa nghe. Mới hôm tuần rồi nghe có một công ty đang nghiên cứu lọc nước biển thành nước ngọt để tưới cây trồng và nước ngọt cho thủy sản. Cái này đang thử, nếu làm tốt được thì họ sẽ mở rộng ra. Còn công nghệ mới về muối thì tôi chưa nghe chỗ nào dọc theo bờ biển Việt Nam có làm.”
Theo Bộ NNPTNT, Việt Nam có một số lợi thế về sản xuất muối như đường bờ biển dài 3.200 km, điều kiện tự nhiên thuận lợi nhưng do sản xuất manh mún, nhỏ lẻ, thiếu phương pháp công nghiệp nên ảnh hưởng đến chất lượng và năng suất. Bên cạnh đó, thu nhập thấp khiến diện tích sản xuất muối giảm xuống chỉ còn 11.000 hecta vào năm 2022, từ 13.160 hecta năm 2017.
Cũng theo Bộ NNPTNT, Việt Nam hiện có 19 tỉnh sản xuất muối trải dài từ Bắc vào Nam nhưng phần đông đều dùng phương pháp truyền thống.
Ông An Văn Khanh, từng công tác tại Cục chế biến thương mại Nông Lâm Thủy sản và nghề muối, khi trả lời RFA liên quan vấn đề này nói:
“Các doanh nghiệp phải ngồi lại với nhau. Ông sản xuất muối với ông hóa chất bàn với nhau để sản xuất theo chất lượng nào. Đấy là cái quan trọng nhất. Giá cả thì phải tự bàn với nhau, cơ chế thị trường là các ông phải tự hợp tác với nhau. Không có ai có thể bắt ông muối mang đến nhà máy sản xuất hóa chất để bán muối được. Cái chính là sự hợp tác với kết hợp, cái đấy nó quan trọng.”
Nguồn: RFA
XEM THÊM: