Chuyến đi Mỹ của ông Nguyễn Minh Triết đã kết thúc và ông đã về đến Hà Nội không kèn không trống. Dĩ nhiên là bộ máy tuyên truyền của đảng và Nhà Nước đã ca ngợi chuyến đi thành công tốt đẹp. Đại đa số nhân dân ta không có điều kiện có được những nguồn thông tin khác ngoài nguồn thông tin duy nhất, một chiều của đảng và Nhà Nước CSVN thì có thể cũng nghĩ rằng chuyến đi của ông Triết thành công. Vả lại, đại đa số này vốn thờ ơ lãnh đạm. Họ cũng chẳng thèm mất thì giờ quan tâm đến công việc của mấy ông lãnh đạo đảng và Nhà Nước làm gì. Nhưng chắc cũng có một số không ít người thuộc giới trí thức, sinh viên học sinh và cả cán bộ đảng, có máy vi tính và biết cách truy cập các mạng thông tin nước ngoài, biết được sự việc ông Triết bị các giới Hoa Kỳ, từ tổng thống Bush, chủ tịch Quốc Hội Nancy Pelosi đến giới truyền thông và cộng đồng Người Việt Tỵ Nạn… truy ông gắt gao về vấn đề chế độ cộng sản của ông chà đạp Nhân Quyền tại Việt Nam. Số người này tuy ít; nhưng lại ở ngay Hà Nội, Sài Gòn, và các thành phố lớn và dư luận xuất phát từ họ sẽ không có lợi gì cho đảng và Nhà Nước cả.
Có thể vì tiếng bấc, tiến chì trong đảng, ngoài dân đã khiến cho tập đoàn lãnh đạo chóp bu phải chỉ thị cho báo Nhân Dân “trích giới thiệu cuộc trả lời của Chủ tịch nước Nguyễn Minh Triết với hãng truyền hình CNN…”. Cũng nên biết, cuộc trả lời phỏng vấn đã được thu hình trước vào ngày thứ sáu 22/06/07, ngày ông được tổng thống Bush tiếp kiến, phát đi vào ngày Chúa Nhật 24/06/07. Thông tấn xã CSVN đã có bản tin ngắn ngày 25/06/07 loan báo về cuộc phỏng vấn này. Ông Triết đã về tới Hà Nội đêm 24/06/07. Trong lúc không còn báo nào trong nước nói về chuyến đi được coi là lịch sử của ông Triết thì ngày 06/07/07, tức là sau cuộc phỏng vấn 2 tuần lễ, báo Nhân Dân và Tuổi Trẻ đã bài “trích” cuộc phỏng vấn. Sự kiện này chứng tỏ có nhu cầu phải phổ biến nội dung những gì ông Triết trả lời ký giả Mỹ. Không thể ếm nhẹm được. Sự kiện này đáng chú ý và đáng phân tích để biết dụng ý của CSVN là gì.
Thứ nhất là phỏng vấn một vị nguyên thủ quốc gia không thể thâu trước mà phải là trực tiếp. Việc ông Triết và các cố vấn của ông chấp nhận cho thu hình trước chứng tỏ các ông phải hết sức tin tưởng đài CNN. Các ông không sợ bị cắt xén để gây bất lợi cho ông Triết sao? Thực chất thì các ông có cơ sở để tin tưởng phóng viên đài truyền hình CNN là một đài lớn, có uy tín là trung thực. Lương tâm nghề nghiệp và phép lịch sự đối với một vị nguyên thủ quốc gia, tuy rằng vị nguyên thủ này không do nhân dân Việt Nam trực tiếp bầu ra như các thể chế dân chủ trên thế giới, không cho phép phóng viên và đài truyền hình làm thay đổi nội dung các câu trả lời của ông Triết. Hiện nay toàn bộ băng hình và âm thanh còn được lưu giữ trên mạng internet toàn cầu. Phía Việt Nam có thể kiện nếu đã có sự thay đổi khác với những gì ông Triết đã nói.
Thứ nhì, đã nói là “trích giới thiệu cuộc trả lời phỏng vấn…” thì không cần ghi lại đầy đủ 100% nội dung cuộc phỏng vấn. Việc này, báo Nhân Dân đã làm đúng vì so với bản gốc, nhiều câu của ông Triết đã không được ghi ra. Như vậy, theo định nghĩa thì trích có nghĩa là trình bày lại một phần lớn hay nhỏ của toàn bộ cuộc phỏng vấn. Bản chất của nó chỉ có bớt chi tiết đi chứ không được có thêm chi tiết. Điều này, báo Đảng đã không tôn trọng. Trong bài “trích giới thiệu…” của báo Nhân Dân, về bức hình linh mục Nguyễn Văn Lý bị công an lấy tay bịt mồm trong phiên xử, ngoài việc ông Triết xác nhận có bịt mồm và ông cho đây là cấp dưới thi hành chứ không phải chủ trương của chính phủ, ông đã trả lời “… việc xét xử ông ta (tức cha Lý) được Hội Đồng Giám mục Việt Nam và Tòa thánh Vatican cũng đồng tình với chúng tôi”. Câu nói này không hề thấy trong băng gốc của đài truyền hình CNN.
Trong khi chờ đợi Vatican xác nhận, đã thấy xuất hiện trên mạng một văn thư của Hội Đồng Giám Mục Việt Nam nguyên văn như sau :
“Thư Minh Xác của Hội Đồng Giám Mục Việt Nam về lời tuyên bố của Chủ Tịch Nguyễn Minh Triết.
Kính thưa Cụ Chủ Tịch Nước,
Thay mặt Hội Đồng Giám Mục Việt Nam, tôi kính gửi lời thăm Cụ và thưa Cụ việc sau đây : Nhân đọc trong báo “Tổi Trẻ”, số ra ngày 6 tháng 7 năm 2007, tại trang 3, liên quan đến việc xét xử linh mục Nguyễn Văn Lý,Hội Đồng Giám Mục Việt Nam nhận định như sau:
Câu trả lời của Cụ Chủ Tịch Nước Nguyễn Minh Triết “Hội Đồng Giám Mục Việt Nam và Tòa Thánh Vatican cũng đồng tình với chúng tôi” là không đúng sự thật. Kính chúc Cụ sức khỏe
Thay mặt Hội Đồng Giám Mục Việt Nam
Phaolô Nguyễn Văn Hòa
Chủ Tịch Hội Đồng Giám Mục Việt Nam.
Vì văn thư này không có huy hiệu và ngày tháng cũng như số văn thư, nên viện dẫn ra đây với sự dè dặt thường lệ. Tuy vậy, không thể nào tin được việc Tòa Thánh Vatican và Hội Đồng Giám Mục Việt Nam lại có thể đồng tình với CSVN đem một linh mục của mình ra xét xử, khi cha Lý chỉ kêu gọi dân chủ, nhân quyền và tự do tôn giáo.
Phải chăng đây là ý của ông Triết? Nếu vậy thì ông không xứng là một người mang danh nguyên thủ vì ông lừa dối dân mà không dám lừa dối Hoa Kỳ. Nếu không là ý của ông thì thật tình báo Nhân Dân và cái đảng của ông chẳng coi ông là nguyên thủ quốc gia. Người dân có điều kiện và phương tiện để kiểm chứng lời tuyên bố của ông.