Trong những ngày qua, dư luận Việt Nam đã rất xôn xao, sau khi mạng xã hội lan truyền thông tin rằng tập đoàn dầu khí Hoa Kỳ ExxonMobil rút khỏi dự án khai thác mỏ Cá Voi Xanh của Việt Nam.
Nhiều người cho rằng nguyên nhân là do sức ép từ Trung Quốc, tương tự như những gì đã xảy ra với công ty dầu khí Tây Ban Nha Repsol 2 năm trước.
Tuy nhiên mới đây Đài BBC đưa tin, theo một số bằng chứng mà cơ quan truyền thông này có được, thì dường như việc đồn ExxonMobil muốn rút khỏi dự án dầu khí tại miền Trung Việt Nam không phải do sức ép Trung Quốc.
Theo các nguồn tin của BBC từ Việt Nam, thì vào ngày 6 tháng Chín, Tập Đoàn Dầu Khí Việt Nam (PVN) đã nhận được một văn bản của tập đoàn ExxonMobil ký ngày 28 tháng Tám, nói rằng tập đoàn dầu khí Hoa Kỳ nầy muốn rút khỏi dự án khai thác mỏ Cá Voi Xanh của Việt Nam.
Vào đầu năm 2017, công ty Thăm Dò Khai Thác Dầu Khí Việt Nam (thuộc PVN) và ExonMobil Vietnam đã ký hai thỏa thuận về dự án khai thác và bán khí đốt ở mỏ Cá Voi Xanh, nơi có trữ lượng ước tính khoảng 150 tỷ m3. Dự kiến dòng khí khai thác đầu tiên sẽ được đưa vào bờ vào cuối năm 2023. Đây được coi là dự án khí đốt lớn nhất của Việt Nam, với tổng đầu tư chuỗi dự án khoảng 10 tỷ Mỹ kim và sẽ đóng góp vào ngân sách Nhà nước gần 20 tỷ Mỹ kim.
Một viên chức từ PVN giải thích với BBC về dự án Cá Voi Xanh: “Sản lượng khí từ mỏ khí Cá Voi Xanh được xác định tiêu thụ hết tại khu vực gần nguồn khí do không có đường ống kết nối đi xa hơn, ra Bắc vào Nam. Và trách nhiệm của ExxonMobil là khai thác, đưa khí vào bờ, trong khi PVN cần làm nhà máy điện khí, tìm nguồn tài chính, đàm phán giá điện với EVN.”
Theo tin trên báo chính nhà nước trong năm 2019 cho hay, PVN đề nghị chính phủ chấp thuận cơ chế về giá điện nhằm bao tiêu hết sản lượng khí cam kết với nhà thầu ExxonMobil. Nhưng bản tin của VietNamNet tháng Ba, 2019 tiết lộ Bộ Kế Hoạch và Đầu Tư cho rằng đó là mức giá khá cao so với giá bán điện bình quân hiện nay.
Ngày 9 tháng Chín, trong lúc tin đồn về ExxonMobil lan ra, Phó Bí Thư Đảng ủy PVN Nguyễn Xuân Cảnh cho biết một số dự án dầu khí như Cá Voi Xanh vì vướng cơ chế mà chậm trễ, từ đó hiệu quả dự án không còn như trước.
Trả lời BBC ngày 12 tháng Chín, ông Nguyễn Lê Minh, thành viên Hội đồng Biên tập và Phản biện tạp chí Năng lượng Việt Nam, cho biết, việc ExxonMobil đang gây sức ép lên chính phủ Việt Nam để rút ngắn quy trình phê duyệt giá bán điện, nhằm giúp dự án kịp tiến độ, là có thật.
Điều này không có gì là ngạc nhiên. Trong bối cảnh Trung Quốc đã liên tục điều các tàu hải cảnh và tàu khảo sát Hải Dương 8 đến gần khu vực Bãi Tư Chính hay vào gần bờ biển Việt Nam trong những tháng qua, quấy nhiễu các hoạt động khai thác dầu khí của Việt Nam và các công ty ngoại quốc đối tác, thì chắc chắn trong tính toán lời lỗ, ExxonMobil đã phải tính vào phần rủi ro bị Trung Quốc quấy nhiễu. Nhất là khi lực lượng cảnh sát biển Việt Nam cho thấy không có khả năng bảo vệ các tài sản của mình ở Biển Đông. Chỉ cần “một chiếc tàu lạ” đâm vào giàn khoan trị giá hàng chục triệu Mỹ kim cũng có thể gây thiệt hại tài chánh nặng nề cho ExxonMobil.
Trong chuyến đi Mỹ sắp tới, ông Nguyễn Phú Trọng sẽ phải có quyết định về vấn đề này, nhiều phần Việt Nam sẽ phải nhượng bộ để có được sự bảo vệ của Mỹ trước sự gây hấn của Trung Quốc. Đây là hậu quả của chính sách đu dây của đảng Cộng Sản Việt Nam trong những năm qua.
