Từ đầu năm đến nay, nhiều vụ phản đối mạnh mẽ và kéo dài nhiều ngày tại các trạm thu phí BOT trên khắp cả nước, điển hình là các vụ phản đối tại các trạm, BOT Cai Lậy ở Tiền Giang, BOT Bến Thủy, BOT Đại Yên, Sông Phan, Cần Thơ – Phụng Hiệp, Sóc Trăng, BOT Mỹ Lộc ở Nam Định, Tân Đệ ở Thái Bình, Ninh Lộc ở Khánh Hòa và nhiều trạm khác khắp cả nước.
Một số trạm thu phí BOT mới “vỡ trận” như BOT An Sương- An Lạc ở TPHCM, BOT Phả Lại và BOT Bắc Thăng Long – Nội Bài.
Cách thức chung để thể hiện sự phản đối của giới tài xế là sử dung tiền mệnh giá nhỏ tại hầu hết các trạm thu phí trên toàn quốc để trả phí qua trạm. Cách này buộc nhân viên thu phí mất thời gian đếm dẫn đến tình trạng kẹt xe kéo dài buộc các trạm BOT phải xả trạm liên tục.
Những nguyên nhân chính bị phản đối mạnh mẽ được giới tài xế và người dân cho rằng các trạm BOT đặt sai vị trí, thu mức phí quá cao, thu phí quá thời hạn và thậm chí người dân không hề sử dụng tuyến đường nhưng vẫn phải nộp phí qua trạm.
Anh Đỗ Nam Trung tại Hà Nội lý giải vì sao phong trào chống BOT trên khắp cả nước lại có thể trở nên mạnh mẽ và lan truyền nhanh chóng đến như vậy:
“Theo em thật sự nhóm phản đối này thì đã có từ mấy năm trước rồi nhưng đa phần anh em tài xế là những người thường xuyên di chuyển trên đường, họ không có sự liên kết không có phương tiện để liên kết với nhau sau này thì có internet thì họ lập các nhóm trên FB rồi họ mới có mối liên kết chặt chẻ hơn. Thì có những người đầu tiên đưa ra những ý tưởng sau đó mọi người hưởng ứng theo rồi nó tạo ra sức mạnh cộng đồng. Đầu tiên là trạm BOT Cai Lậy ở Tiền Giang rồi rộng ra khắp cả nước và anh em tài xế khắp nơi học theo để đòi lại quyền lợi cho mình thôi.”
Với sự phát triển mạnh mẽ của mạng xã hội, làn sóng phản đối BOT được đẩy lên nhanh chóng và lan rộng khắp cả nước với nhiều hình thức đa dạng và sáng tạo. Đây được giới quan sát đánh giá cho rằng một sự thành công của phong trào dân sự tại Việt Nam năm 2018.
Tình trạng bế tắc trong cách giải quyết khiến cho công luận thêm bức xúc vì cho rằng những bất hợp lý quá rõ ràng về mức thu phí hay vị trí đặt trạm; thế nhưng cơ quan chức năng không chỉ thực hiện những biện pháp bị cho mang tính ‘hoãn binh’ như giảm giá phí đôi chút. Thậm chí còn qui kết cho những người phản đối là ‘chống đối, gây rối trật tự’, bị bọn ‘phản động’ xúi giục… Cách làm này bị những người trong cuộc cho là nhằm trấn áp người dân thay vì có biện pháp giải quyết hợp lý, hợp tình.Sau các phản ứng từ phía người dân và giới tài xế, ban quản lý các trạm thu phí đường bộ BOT cùng với Bộ Giao thông- Vận tải và các cơ quan chức năng địa phương thường xuyên tiến hành thảo luận để tìm phương án giải quyết triệt để. Nhiều phương án được đưa ra như dời trạm, giảm giá, miễn phí người dân tại khu vực và nhiều hướng giải quyết khác. Tuy nhiên, từ đó đến nay một số nơi bế tắc vẫn chưa được thao gỡ.
Anh Đỗ Nam Trung nói với chúng tôi rằng, Bộ Giao thông-Vận Tải không đưa ra ý kiến hay quyết định nào và họ bảo cứ chờ đợi. Trong lúc chờ đợi họ yêu cầu Ban quản lý trạm và giới tài xế tự thương thuyết với nhau. Nhưng anh cho biết:
“Nhưng thực tế khi anh em tài xế muốn gặp lãnh đạo trạm để đàm phán thì hầu như ban lãnh đạo trạm từ chối không gặp anh em tài xế cũng như phóng viên các báo đài. Họ tránh gặp mặt và họ cứ để nhân viên tại các trạm và nếu như xe nào đi qua mà không biết mà mua thì họ vẫn bán vé nhất quyết không gặp tài xế và phóng viên. Không phải thu bình thường mà tài xế vừa đưa tiền ra là nhân viên họ chụp ngay xé vé đưa lại liền giống như là chụp giựt chứ không phải chuyện thuận mua người bán.”
Ngoài ra, anh Trung còn cho rằng họ đã sai hoàn toàn nên họ không có lý lẻ để đối thoại với người dân và bây giờ họ đang thi đua với người dân xem bên nào lì hơn thì bên đó thắng.
Còn đối với anh Đỗ Coca, một tài xế khác tại khu vực Cai Lậy trong một lần trả lời với RFA trước đây có nói rằng “Nếu như bây giờ họ chấp nhận phương án của tài xế là dời trạm thì họ chấp nhận họ sai hoàn toàn và không chỉ có 1 BOT Cai Lậy là sai, mà tất cả BOT trên đất nước Việt Nam đều có dấu hiệu sai phạm.”
Việc kéo dài thời gian giải quyết tại các trạm BOT được Bộ Giao thông Vận tải lý giải rằng, để hoàn thành quyết toán công trình, làm rõ tổng mức đầu tư, tính toán lại số năm thu phí…
Ông Nguyễn Văn Thể, Bộ trưởng Bộ Giao thông Vận tải trong một lần chất vấn trước Quốc Hội khẳng định rằng, tất cả các dự án trạm BOT trên cả nước được thực hiện đúng theo quy định của pháp luật và đúng quy trình.
Nhà báo Phạm Thành chủ trang mạng Bà Đầm Xòe chia sẻ với chúng tôi rằng, từ xưa đến nay chính quyền Việt Nam có bao giờ tự nhận mình sai cái gì đâu, không bao giờ nói đúng cả.
Một số chuyên gia và các nhà quan sát cho rằng phía Bộ Giao thông Vận tải chưa thật sự có giải pháp căn cơ để có thể vận hành các trạm thu phí trên khắp cả nước. “Trạm BOT cũng thế thôi được quyền ăn quyền nói thôi chứ ai dám ra giám sát, ai trọng tài, ai đứng ra phán xét cái đó đúng hay sai, mà VN làm gì có những tổ chức độc lập để giám sát đúng hay không đúng, chỉ chúng nó nói với nhau rồi đè bẹp dư luận thôi. Bộ trưởng Bộ GT là ai cũng là một bộ phận của chính quyền thôi cũng là một nhóm lợi ích, bộ trưởng tuyến đường này thứ trưởng tuyến đường kia rồi trong những tuyến đường đó thì có dính đến các nguyên thủ quốc gia hoặc các thế lực tài chính khác, làm gì có chuyện đúng.”
Tuy nhiên nhà báo Phạm Thành thì có ý kiến cho rằng:
“Mà thời kỳ này không còn gì giá trị chân chính còn tồn tại ở đất nước này nữa đâu. Quy chế, pháp luật đều có mà chúng nó có thực hành thực tế đâu.”
Cuộc khủng hoảng mang tên BOT đã nhiều lần được các vị lãnh đạo cấp cao nhắc đến tại các kỳ họp của chính phủ, trong đó có Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc và bà Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân. Bà Ngân từng công nhận rằng người dân phản đối là đúng, đồng thời thủ tướng Phúc cũng hứa sẽ giải quyết vấn đề này, Bộ Giao thông Vận tải khẳng định sẽ giải quyết dứt điểm vấn đề BOT ngay trong năm 2018. Tuy nhiên lời hứa đó đến nay vẫn chưa thấy được thực hiện phần nào.
Một minh chứng cho điều này là đến những ngày cuối năm 2018, nhiều tài xế và người dân Hà Nội phải tiếp tục cắm lều để yêu cầu giải quyết dứt điểm những sai trái tại trạm thu phí đường bộ BOT Bắc Thăng Long- Nội Bài.
Những người trong cuộc cho biết khi mà chủ đầu tư và cơ quan chức năng vẫn chưa đối thoại với dân và tài về thì một số thành phần hung hăng đến gây sự, chửi bới số dựng lều phản đối!
Nguồn: RFA
