Đánh giá gia tài của Bộ Trưởng Giáo Dục và Đào Tạo Phùng Ngọc Nhạ để lại sau một nhiệm kỳ 5 năm (2016-2021), người ta không tìm được một điểm son nào mà chỉ nhìn thấy ông để lại nhiều đống rác: Bằng giả, thi giả, luận án giả và sách giáo khoa Tiếng Việt dỏm ngay ở cấp tiểu học.
Nay dưới chính phủ mới của ông Phạm Minh Chính, nhà giáo Nguyễn Kim Sơn được chọn thay thế ông Nhạ, tuyên bố quyết tâm thay đổi mọi thứ bắt đầu từ chữ thật theo mong ước của tân thủ tướng Phạm Minh Chính: Học thật, thi thật, nhân tài thật.”
Còn 5 năm dài trước mắt, chưa biết Bộ Trưởng Nguyễn Kim Sơn có đạt được kết quả như mong muốn hay không, nhưng ít ra 3 điều này cũng vô tình nói lên một sự thật lâu nay tồn tại trong nền giáo dục Việt Nam với quá nhiều cái không thật, nếu không muốn nói là giả dối. Nhưng câu hỏi đặt ra là, tại sao gọi là học giả, thi giả, bằng cấp giả trong khi các trường học vẫn mở cửa giảng dạy và hàng năm vẫn đều đặn tổ chức các cuộc thi dưới sự kiểm soát của Bộ Giáo Dục?
Báo chí Việt Nam đã từng phanh phui tình trạng gian lận thi cử trong kỳ thi tốt nghiệp trung học phổ thông năm 2018. Hàng trăm bài thi của các thí sinh đặc biệt được nâng điểm diễn ra ở 3 tỉnh Hà Giang, Sơn La, Hoà Bình khiến hàng chục cán bộ giáo dục phải ra trước vành móng ngựa. Đầu tháng Hai năm nay, dư luận xôn xao trước tin tức trường Đại Học Đông Đô ở ngay thủ đô Hà Nội thu tiền cấp chứng chỉ tiếng Anh giả cho hơn 200 người, ghi thêm một điểm đen cho nền giáo dục Việt Nam.
Nếu chỉ có vài cá nhân vì những lợi ích riêng tư bỏ tiền ra đút lót cho cán bộ ngành giáo dục để có được một mảnh bằng hoặc chứng chỉ ngoại ngữ lót đường thì phải thừa nhận nước nào cũng có thể có. Tuy nhiên người ta không thể bào chữa cho sự gian lận có hệ thống diễn ra ở nhiều nơi, liên quan đến nhiều người, nhiều cơ quan. Phải chăng tình trạng tệ hại ấy cũng do mức độ kiểm tra, kiểm soát của Bộ Giáo Dục và các cơ quan có trách nhiệm tỏ ra rất lỏng lẻo mà những người đứng đầu không thể không có trách nhiệm.
Nhưng khi nói đến vấn đề giả mạo tràn lan thành một phong trào như ở Việt Nam thì nó đến từ hai yếu tố:
Thứ nhất, từ khi đảng CSVN cầm quyền trên cả nước nền giáo dục Việt Nam đã dựa trên những nền tảng mơ hồ và không có thật. Giáo dục và đào tạo không vì con người, không hướng về con người để xây dựng một xã hội tiến bộ bền vững mà đặt nặng vào lý thuyết chính trị Mác-Lê để có những con người rập khuôn, thiếu năng lực nhưng tuyệt đối trung thành với chế độ. Vì thế người đi học không còn cảm thấy hứng thú trong sự ganh đua, miễn sao qua khỏi cửa ải thi cử là xong.
Thứ hai, dưới chế độ hiện nay câu “hồng hơn chuyên” bao giờ cũng đúng để bước vào giai cấp lãnh đạo. Kiến thức và năng lực chuyên môn bao giờ cũng đứng vào hàng thứ yếu. Mọi sự vận hành trong xã hội đi theo con đường dựa trên đút lót tiền bạc mà không cần chứng minh khả năng. Vậy thì Bộ Trưởng Nguyễn Kim Sơn hô khẩu hiệu “học thật, thi thật, nhân tài thật” để làm gì… Nếu giờ đây ông Sơn bắt đầu bàn bạc, đặt kế hoạch để chấn chỉnh nền giáo dục chỉ e đến hết nhiệm kỳ 5 năm, giáo dục nước nhà lại phải cải cách cho vừa với cái khuôn cách mạng 4.0.
Điều thứ nhất cho người ta thấy cái gọi là tiến lên xã hội chủ nghĩa chính là một nền tảng không có thật và chỉ là sân chơi hào nhoáng cho những người trong đảng, trong đoàn. Ở đó những người cộng sản tha hồ tung hoành với kinh điển Mác-Lê, còn những thành phần khác trong dân không phải là đảng viên, đoàn viên thì mặc kệ.
Điều thứ hai cho thấy mặt trái của chiến dịch “đốt lò” mà ông Trọng đang làm, nói là chống tham nhũng nhưng thực tế tham nhũng là bộ mặt thật của xã hội Việt Nam hiện nay. Ông Trọng càng chống tham nhũng, ngôi nhà tham nhũng càng vững nhưng bù lại ông có cơ hội ngồi đến hết nhiệm kỳ 3 và đàn em ông kịp thời vơ vét.
Vì thế chủ trương “học thật, thi thật, nhân tài thật” của Thủ Tướng Phạm Minh Chính cuối cùng cũng chỉ là ước mơ xa vời, còn khó hơn đường lên cung trăng.
Phạm Nhật Bình
XEM THÊM:
- Cố Thứ Trưởng Lê Hải An là nạn nhân của TBT Nguyễn Phú Trọng
- 45 năm sau, con đường nào cho giáo dục Việt Nam
- Bất tuân dân sự, biện pháp đối phó với giáo dục Việt Nam