Dù dưới chế độ cộng sản Trung Quốc không có báo đài tư nhân, tất cả hệ thống truyền thông đều là công cụ của Đảng và nhà nước, nhưng trong những năm gần đây nhiều tờ báo ở Hoa lục vẫn thường bị Ban Tuyên giáo & Kiểm duyệt Trung ương đảng Cộng sản Trung quốc khiển trách là chao đảo, mất tính đảng, và cố tình viết “lách” để qua mặt Đảng.
Tờ Nam Phương Thời Báo và tờ Tuần San Nam Phương ở tỉnh Quảng Đông là một trong những trường hợp bị chiếu tướng nhiều nhất. Hết ông tổng biên tập này đến bà tổng biên tập kia của 2 tờ báo bị cắt chức hay bị hạ tầng công tác. Nhưng điều lạ lùng là càng bị khiển trách thì 2 tờ báo lại càng có nhiều người tìm đọc. Rõ ràng người dân Hoa lục muốn biết những gì Đảng muốn giấu. Chuyện mà Đảng cấm dân đọc hẳn phải là hệ trọng và dính dáng đến các quan lớn hoặc gia đình họ.
Mới vào đầu năm Dương lịch 2013, tờ tuần san Nam Phương đã khai pháo bằng một bài bình luận nóng bỏng, với tựa đề ’’Giấc mộng Trung quốc – Giấc mộng Dân chủ pháp trị ’’. Bài viết lý luận phải có dân chủ pháp trị mới mong ngăn chận được các chính sách độc đoán, hủ lậu. Bài này được dự định cho xuất hiện trên số báo phát hành đầu năm 2013. Ban biên tập làm đúng thủ thục bắt buộc, họ nạp toàn bộ bản thảo cho Ủy ban Tuyên giáo & Kiểm duyệt tỉnh Quảng Đông xét, trước khi phát hành. Mọi sự yên lặng cho đến khi số báo ngày 03/01/2013 sắp lên khuôn. Bỗng nhiên Trưởng ban Tuyên giáo & Kiểm duyệt tỉnh Quảng Đông, ông Tuo Zhen, điện thoại đến tòa soạn bắt phải bỏ ngay bài bình luận đó, và thay bằng một bài bình luận khác do chính ông ta đưa xuống. Bài mới có tựa đề ’’Đảng đang đưa chúng ta đến gần giấc mộng lớn: Phục hưng dân tộc’’. Nội dung thì xào nấu lại bài bình luận mà tờ tuần san Nam Phương đã nạp để mang ý nghĩa khác hẳn. Ban Tuyên Giáo đục bỏ tất cả các đoạn đề cập đến quyền được đối xử bình đẳng, quyền được sống tự do, và sự quan trọng của nền dân chủ theo quy định của luật pháp. Tất cả các đoạn đó được thay bằng những câu ca tụng Đảng bất cần lý lẽ và thực tế.
Toàn bộ nhân viên tờ tuần san Nam Phương rất bất mãn trước chuyện này. Họ cho rằng nếu nội dung bài bình luận sai trái với chủ trương và đường lối của Đảng thì cứ cấm không cho đăng hoặc cứ đến bắt giam họ, chứ Ban Tuyên Giáo không có quyền áp đặt một bài mới bắt họ phải đăng. Để phản đối lệnh áp đặt đó, toàn bộ 150 ký giả của tờ tuần san Nam Phương đã ký tên chung trong một bản kháng nghị yêu cầu ông Tsu Zhen phải từ chức Trưởng ban Tuyên Giáo và Kiểm Duyệt tỉnh Quảng Đông. Ngày 07/01/2013, nhiều ký giả của tờ tuần san này đã biểu tình đình công ngay trước tòa soạn để phản đối chuyện chính quyền xen vào nội dung bài bình luận. Gần cả 1000 người dân biết chuyện kéo đến ủng hộ các ký giả đang biểu tình và rất đông người ủng hộ họ trên mạng Internet. Đặc biệt trang nhật ký điện tử (Twitter) của nữ tài tử nổi tiến Yao Chen (Diệu Thần) có đến 31 triệu người theo đọc cũng đã đăng những lời ủng hộ các ký giả đang biểu tình đình công.
Ngoài tờ tuần san Nam Phương ra, đầu năm 2013, trang điện tử của tờ nguyệt san Viêm Hoàng Xuân Thu, cũng bị đóng cửa vì số báo tháng 1/2013 cho đăng những bài có nội dung yêu cầu nhà nước phải tôn trọng những quyền tự do căn bản của người dân chứ không được đứng trên luật pháp để hành động tùy tiện. Tờ nguyệt san này do các đảng viên kỳ cựu thuộc cánh cố Tổng bí thư Triệu Tử Dương thành lập vào năm 1989. Trong những năm gần đây, tờ báo này thu hút thêm được nhiều nhà trí thức cấp tiến muốn cải cách chính trị. Ông Dương Kế Thẳng, Phó Tổng biên tập nói với các ký giả nước ngoài rằng Ban Tuyên giáo Trung ương đảng không dám ra mặt dẹp họ nên đã chỉ thị cho bộ Thông tin & Văn hóa bịa ra một số chuyện rồi cáo buộc họ vi phạm hành chánh để ra lệnh đóng cửa trang mạng. Đây là sự kiện thứ nhì nổ lớn trên mạng Internet trong những tuần đầu năm 2013.
Lập tức lực lượng công an kiểm soát mạng lại được lệnh báo động, hốt hoảng chận ngay một số từ khóa, làm chậm lại các truy cập mạng và truyền twitters, … Ủy ban Tuyên Giáo Trung ương đảng Cộng sản Trung quốc triệu tập một hội nghị khẩn cấp vào ngày 04/01/2013 dưới sự chủ trì của ông Lưu Vân Sơn, Ủy viên Thường vụ bộ Chính trị. Tại hội nghị này, ông Lưu một lần nữa khẳng định truyền thông Trung quốc phải làm theo chủ trương và đường lối của Đảng chứ không có chuyện truyền thông độc lập. Ông buộc tội và doạ ngay rằng: “Truyền thông của chúng ta, tức là Trung quốc, không thể là cánh tay nối dài của truyền thông Âu Mỹ. Cơ quan nào còn vi phạm sẽ bị kỷ luật nặng”. Sau hội nghị, Ban Tuyên giáo Trung ương lập tức ra oai bằng việc chỉ thị cho tất cả các báo phải đăng lại bài bình luận ’’Đảng đang đưa chúng ta đến gần giấc mộng lớn: Phục hưng dân tộc’’ như đã buộc tuần san Nam Phương.
Lại một chuyện động trời khác: đa số báo chí đều từ chối đăng với lý do… báo của họ không còn chỗ.