Hội Nghị An Ninh Munich 2022 (Munich Security Conference 2022) với trọng tâm là khủng hoảng Ukraine kết thúc hôm nay 20/02/2022. Phương Tây nhất trí về mối “đe dọa thực sự” trước nguy cơ Nga xâm chiếm Ukraine nhưng bất đồng với phân tích của Mỹ cho rằng chiến tranh đang cận kề và khả năng “Matxcơva tấn công bất cứ lúc nào.”
Căng thẳng Nga và Ukraine không chỉ mới bắt đầu từ bốn tháng nay mà đã xảy ra từ năm 2014 khi Nga xâm chìến Crimea và xúi giục người Nga tại hai tỉnh Donetsk và Luhansk thuộc vùng Donbass, phía Đông của Ukraine nổi lên đòi tự trị, tạo ra cuộc xung đột vũ trang giữa chính quyền Ukraine với các lực lượng quân đội ly khai khiến cho hơn 14.000 người thiệt mạng trong nhiều năm qua.
Câu hỏi đặt ra là Tổng Thống Putin gây áp lực lên Ukraine lần này để làm gì và liệu có tấn công vào Ukraine hay không?
Miễn là phương Tây lên án và trừng phạt sự hung hăng của Nga và bác bỏ các tuyên bố của Nga đối với Ukraine, ban lãnh đạo hiện tại ở Kyiv sẽ có được sự ủng hộ khi mọi người tập hợp xung quanh chính phủ đối mặt với sự điên cuồng của Moscow. Và nếu chính phủ Zelensky sụp đổ khi đối mặt với các cuộc biểu tình sau thất bại quân sự, thì sự thay thế của họ trong mọi khả năng sẽ càng cứng rắn hơn trong việc bảo vệ nền độc lập của Ukraine.
Liệu Nga có chấp nhận nhượng bộ Trung Quốc về vấn đề biển Đông không thì đó là một vấn đề mà Việt Nam cần tính tới. Bởi vì hơn lúc nào hết, Nga rất cần sự ủng hộ của Trung Quốc. Hơn nữa, lợi ích địa chính trị lúc này trong mối quan hệ với Trung Quốc sẽ lớn hơn rất nhiều những lợi ích Nga sẽ nhận được từ Việt Nam.
Các cơ quan tuyên truyền của Nga đang kêu gọi tiến hành chiến tranh. Nhưng điều đó không có nghĩa là Putin có kế hoạch chiếm thêm lãnh thổ mới. Ông chưa bao giờ tuyên bố chủ quyền đối với phần phía tây Ukraine. Có lẽ, ông cũng nhận thức được rằng hiện số lượng những người yêu nước ở Ukraine đã đủ để chống lại sự chiếm đóng của Nga ở miền trung, thậm chí là miền đông Ukraine, và rằng đội quân mà ông tập trung ở biên giới sẽ giỏi xâm lược hơn là chiếm đóng. Nhưng ông vẫn cần có xung đột và sự phục tùng.
Putin không tấn công Ukraine để tôn vinh hay tái tạo một đế chế, dù là Nga hay Liên Xô. Ông tấn công Ukraine để bảo vệ quyền cai trị của chính mình, còn những câu chuyện lịch sử chỉ là sự tô vẽ bề ngoài mà thôi. Đồng thời, theo cách nói của Brzezinski, để Nga có thể trở thành một thứ gì đó khác với một nền dân chủ, thì chí ít nước này phải có khả năng tự coi mình là một đế chế. Và ở Nga, một đế chế nghĩa là phải có Ukraine – đất nước mà hơn bao giờ hết đang phản đối mạnh mẽ một liên minh với Nga.
Tám giờ tối Chủ nhật, ngày 08/12/1991, Mikhail Gorbachev, Tổng Thống Liên Xô, nhận được một cuộc điện thoại bằng đường dây tối mật. Người ở đầu dây bên kia là Stanislav Shushkevich, một giáo sư vật lý khiêm tốn, người mà vài tháng trước đó, trong công cuộc cải tổ của Gorbachev, đã được giao đảm nhận chức vụ lãnh đạo Cộng Hòa Belarus thuộc Liên Xô. Shushkevich gọi từ một cabin đi săn trong khu rừng Belovezh tươi đẹp để nói với nhà cải cách vĩ đại rằng, ông đã ‘mất việc’: Liên Xô đã kết thúc rồi.
Hoa Kỳ xem ra đang “lưỡng đầu thọ địch.” Washington một mặt khẳng định với các giới chức Đài Loan rằng cam kết hỗ trợ Đài Loan tự vệ vẫn vững như bàn thạch, một mặt cung cấp vũ khí đạn dược cho Ukraine phòng thủ trước nguy cơ bị Nga tấn công.
Trong một bài phỏng vấn dành cho kênh truyền hình TV5 Monde ngày 5/2/2-22, chuyên gia về Trung Quốc Marc Julienne thuộc Viện Quan Hệ Quốc Tế Pháp (IFRI) cho rằng đằng sau bề ngoài thân thiết được phô bày, quan hệ giữa Matxcơva và Bắc Kinh vẫn được đánh dấu bằng một thái độ nghi kỵ lẫn nhau, đặc biệt từ phía Nga.
Mỹ và các nước NATO hứa sẽ đưa quân, tàu chiến, máy bay chiến đấu tới các nước chung quanh Ukraine để cho ông Putin thấy kết quả trái ngược với điều ông muốn: NATO đoàn kết hơn, sẽ đưa quân đội đến gần biên giới nước Nga hơn. Nhưng yếu tố quan trọng nhất có thể làm Putin nản lòng không muốn tiếp tục phiêu lưu nữa, là ý chí chống cự đến cùng của dân Ukraine.
Dân Ukraine muốn cho Vladimir Putin thấy ông ta sẽ bị sa lầy ở Ukraine giống như quân Nga tiến vào Afghanistan hơn 40 năm trước.
Tổng hợp những diễn biến chung quanh tình hình Ukraine đến hôm nay có thể thấy nổi lên triển vọng cuộc xung đột sẽ không nổ ra thành chiến tranh nóng; các bên sẽ dần dần hạ giọng và tìm một giải pháp thỏa hiệp qua con đường ngoại giao.
Không có chiến tranh ở Ukraine là điều may mắn cho mọi người nhưng có thể không làm hài lòng nhà lãnh đạo Trung Quốc Tập Cận Bình, người đang thầm mong Hoa Kỳ dính vào một cuộc xung đột lớn ở Châu Âu mà “sao nhãng” những hành vi bành trướng của Trung Quốc tại Đông Á.
Đoàn kết, đó là thông điệp được lặp lại bằng mọi ngôn ngữ sau cuộc họp trực tuyến tối thứ Hai 24/01, tập trung các lãnh đạo chính của Châu Âu xung quanh Tổng Thống Joe Biden. Mối nguy đang cận kề. Tuần trước Paris còn bất bình khi Mỹ và Anh không thông báo những tin tức về khả năng Nga xâm lược Ukraine, và Berlin không giấu giếm những phân tích khác với Washington, còn Luân Đôn tranh với Mỹ vai trò đồng minh số một của Ukraine.
