Nhiều chuyên gia quân sự đang nghi ngờ Trung Quốc muốn sử dụng Campuchia như là một tiền đồn quân sự quan trọng, khi đổ tiền xây dựng ở khu rừng rậm nhiệt đới xa xôi của Campuchia một sân bay quốc tế và một cảng nước sâu đủ để chứa tàu chiến.
Đô Đốc John C. Aquilino, Tư Lệnh Hạm Đội Thái Bình Dương Hoa Kỳ, đã lên án những hoạt động quân sự hóa của Trung Quốc trên khu vực Biển Đông, đồng thời tái khẳng định Hoa Kỳ cam kết hiện diện quân đội ở khu vực này. Phát biểu trong buổi họp báo tại Bangkok hôm 13 Tháng Mười Hai, 2019, Đô Đốc John C. Aquilino, cho biết các hành động quân sự hóa Biển Đông của Trung Quốc là bất chấp luật pháp quốc tế.
Trung Quốc đang sử dụng “chiến lược bắp cải” để mở rộng ranh giới trên biển, theo đó một khu vực tranh chấp được bao quanh bởi nhiều lớp an ninh để ngăn tiếp cận quốc gia đối thủ. Cuối cùng, lãnh thổ bị bao vây bị kẻ xâm lược xâm chiếm hoàn toàn. Việc cho tàu HD 8 gần đây xâm phạm Bãi Tư Chính là việc thành lập một lớp khác trong “bắp cải bảo mật Trung Quốc”. Nhưng việc này đang đẩy khu vực tới gần xung đột hơn.
Hôm thứ Bảy 1/6, Quyền Bộ Trưởng Quốc Phòng Mỹ Shanahan nói rằng trong khi Hoa Kỳ sẵn sàng hợp tác với Trung Quốc, hành vi làm xói mòn chủ quyền của các quốc gia khác và gieo rắc sự ngờ vực về ý định của TQ phải chấm dứt. Ông cũng nhắc lại việc Mỹ không có lòng tin đối với Huawei, ông nói rằng công ty này “quá thân cận với chính phủ TQ”, trong khi nước này có luật yêu cầu phải chia sẻ dữ liệu.
Trong khi Hải quân Hoa Kỳ tăng cường tuần tra tại Biển Đông gần các đảo mà Bắc Kinh tuyên bố là thuộc chủ quyền Trung Quốc, thì các nhà lập pháp Hoa Kỳ gia tăng thêm tình trạng gây cấn với những đề nghị biện pháp trừng phạt đối với các thực thể Trung Quốc liên quan đến sự bành trướng và quân sự hóa của Bắc Kinh trong vùng biển tranh chấp.
Vì bản chất của nguy cơ Trung Quốc song song với quyền lợi trực tiếp của các quốc gia liên hệ, cuộc đối đầu tay đôi giữa Mỹ và Trung Quốc sẽ dần dần được thay thế và ngày một cụ thể hơn bằng sự đối đầu giữa Trung Quốc và Bộ Tứ Kim Cương (Nhật, Mỹ, Ấn Độ và Úc) với sự hỗ trợ ngày một rộng rãi hơn của các quốc gia trong khu vực.
Cuộc đối đầu ở Biển Đông chắc chắn đầy thử thách, cam go và rất có thể trở thành một “bãi lầy” cho cả hai bên trong nhiều thập kỷ. Các quốc gia Đông Nam Á sẽ có nhiều sự lựa chọn to lớn giữa Thịnh vượng – Tự Do hoặc Đói nghèo – Nô lệ trong cuộc đấu giữa hai cường quốc Mỹ – Trung tùy thuộc vào nhận thức và hành động của các quốc gia đó.
Từ hai năm nay, quan niệm mới về một khu vực Ấn Độ – Thái Bình Dương “rộng mở và tự do, dựa trên luật pháp quốc tế”, trong đó Biển Đông là một tâm điểm, được Hoa Kỳ, Nhật Bản cũng như Ấn Độ cổ vũ, đang ngày càng thu hút sự chú ý của các quốc gia châu Á, đặc biệt là các nước ASEAN.
Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị hôm 4/8 lên tiếng bảo vệ quyết định quân sự hóa Biển Đông của Bắc Kinh, gọi đó là hành động tự vệ trước áp lực từ Hoa Kỳ và các nước khác.
Dân biểu Ted Yoho, Chủ tịch Tiểu ban châu Á Thái Bình Dương, Hạ viện Mỹ cho rằng đã đến lúc Hoa Kỳ cần phải có phản ứng mạnh hơn với Trung Quốc tại khu vực biển Đông thay vì chỉ giới hạn ở việc đảm bảo tự do hàng hải, hàng không qua khu vực tranh chấp.
Nếu việc Trung Quốc chiếm đóng và đơn phương triển khai lực lượng vũ trang trên quần đảo Trường Sa được coi là sử dụng vũ lực chống lại các nước đòi hỏi chủ quyền, cấu thành vi phạm tiêu chí “erga omnes”, thì các nước thứ ba dù không bị ảnh hưởng trực tiếp vẫn có thể viện đến trách nhiệm quốc tế của Trung Quốc.
Vấn đề chủ quyền biển đảo không phải chỉ có Nhà nước (lo), mà quan trọng là phải có sự phản đối của người dân. Nhưng bao lâu nay ở VN, bất cứ ai hay nhóm hội nào biểu tình phản đối đường lưỡi bò của TQ đều bị đàn áp rất dã man.
