Nền Cộng Hòa của Miền Nam Việt Nam 1955-1975, chỉ có duy nhất một Đệ Nhất Phu Nhân: Bà Nguyễn Thị Mai Anh, vợ cố Tổng Thống Nguyễn Văn Thiệu (1923-2001).
Bà vừa tạ thế tại Nam California, hưởng thọ 90 tuổi.
Nhân dịp này, Saigon Nhỏ xin ghi lại vài dòng thăng trầm của cuộc đời ông bà, và di sản quý giá bà đã để lại cho đời: Bệnh viện Vì Dân, một bệnh viện duy nhất hoạt động đúng nghĩa Vì Dân cho đến năm 1975.
Một người vợ của gia đình, một nhà hoạt động xã hội
Bà sinh năm 1931 tại thành phố Mỹ Tho, là con gái thứ bảy trong gia đình có mười anh chị em, nên còn được gọi là Cô Bảy Mỹ Tho. Dù là gia đình Công giáo toàn tòng, nhưng anh chị em của bà được giáo dục theo văn hóa Á Đông, chịu ảnh hưởng rất lớn về nề nếp, gia phong phong kiến, nhất là trong cách đối nhân xử thế rất khiêm tốn, mực thước.
Thời thanh xuân, bà Mai Anh cùng người em gái Tám Hảo thường xuyên lên Sài Gòn học hành và thăm thân nhân. Lúc đó, dược sĩ Huỳnh Văn Xuân là người quen biết rất thân với gia đình, làm việc tại Viện bào chế Trang Hai, nên hai chị em bà được ông giới thiệu vào Viện bào chế Roussell của Pháp làm trình dược viên. Mối lương duyên của bà Mai Anh với viên Trung úy Nguyễn Văn Thiệu cũng do ông Xuân tác hợp.
Lúc đầu tưởng không thành do ông Thiệu không phải tín đồ Công giáo, nhưng cuối cùng hôn lễ cũng được tổ chức vào đầu năm 1951. Mãi đến năm 1958 ông Thiệu mới cải đạo, theo đạo Công giáo của vợ. Lúc này ông giữ chức Chỉ huy Trưởng trường Võ Bị Quốc Gia Đà Lạt với cấp bậc trung tá. Một năm sau, ông được thăng cấp đại tá.
Ngày 1 Tháng Mười Một năm 1963, Đại Tá Nguyễn Văn Thiệu tham gia lực lượng đảo chính lật đổ Chính quyền Ngô Đình Diệm. Sau đảo chính, ông được thăng cấp Thiếu tướng và là Ủy viên trong Hội đồng Quân nhân Cách mạng.
Trải qua nhiều binh biến trong chính trường, ông Nguyễn Văn Thiệu được thăng cấp Trung Tướng và trở thành Quốc Trưởng VNCH vào năm 1965. Năm 1967, trong một cuộc bỏ phiếu phổ thông toàn Miền Nam Việt Nam, ông được bầu làm Tổng Thống, đứng chung liên danh với ông là tướng Nguyễn Cao Kỳ làm Phó Tổng Thống, và tuyên bố thành lập nền Đệ Nhị Cộng Hòa Việt Nam. Ông giữ chức Tổng Thống cho đến ngày 21 Tháng Tư 1975.
Sau khi chồng đắc cử tổng thống, với cương vị Đệ Nhất Phu Nhân, bà Mai Anh hoàn toàn không can dự vào chính trường mà rất chăm hoạt động xã hội. Qua những hoạt động có tính nhân đạo đó, bà cảm thông với sự thiếu thốn các cơ sở điều trị của dân chúng khi đau ốm, nhất là khi thấy tầng lớp nghèo khó không có tiền chữa bệnh, nên có ý tưởng, khởi xướng thành lập một bệnh viện phục vụ người dân ngay tại thủ đô Sài Gòn của miền Nam Việt Nam lúc bấy giờ.
Năm 1971, Bệnh viện Vì Dân ra đời trong nỗi lo toan của vị Đệ Nhất Phu Nhân, và mặc dù đó là bệnh viện tư, nhưng được điều hành như bịnh viện công, người dân vào đây được khám chữa hoàn toàn miễn phí.
Ngày 21 tháng 4 năm 1975, do những áp lực từ chiến trường, khi Việt Cộng đã ở cửa ngõ vào Sài Gòn, Tổng Thống Nguyễn Văn Thiệu buộc phải tuyên bố từ chức và rời Việt Nam đêm 25 tháng 4 sang Đài Loan với tư cách đặc sứ Việt Nam Cộng Hòa đến Đài Bắc phúng điếu Tổng Thống Tưởng Giới Thạch.
Sau khi ở Đài Bắc một thời gian, gia đình cựu tổng thống đến Anh định cư và sống ở đó 15 năm. Đầu những năm 1990, gia đình chuyển sang Foxborough, bang Massachusetts, Mỹ và sống một cuộc sống thầm lặng, ít giao tiếp.
Ông bà có ba người con là:
– Nguyễn Thị Tuấn Anh (trưởng nữ)
– Nguyễn Quang Lộc (trưởng nam)
– Nguyễn Thiệu Long (thứ nam)
Ngày 29 tháng 9 năm 2001, ông Thiệu từ trần tại Trung tâm Y tế Beth Israel Deaconess Medical Center tại Boston, Massachusetts, Hoa Kỳ, sau khi đột quỵ tại nhà. Hưởng thọ 78 tuổi, được an táng tại Boston.
Có lần bà Mai Anh tâm sự: “Tôi mong có dịp về lại Việt Nam thăm mồ mả ông bà và mang tro cốt của ổng [chồng, Nguyễn Văn Thiệu] về khi đất nước bình yên; Ông Già có trối rằng nếu được thì đem chôn tại quê ông ở Phan Rang nếu không thì rải một nửa xuống biển và một nửa trên núi,” bà nói như vậy về ước vọng của bà như một phụ nữ Việt bình thường không quên ơn tổ tiên dòng họ.
Một người từng phục vụ trong Dinh Độc Lập dưới thời Tổng thống Nguyễn Văn Thiệu nhận xét: “Tôi luôn luôn giữ lòng quý mến đối với Tổng thống Phu nhân. Bà lúc nào cũng giữ nếp sống bình dị của người đàn bà phúc hậu, bao dung của sông nước vùng đồng bằng sông Cửu Long. Đối với tôi, bà Thiệu là hình ảnh một người mẹ, một người vợ hiền đảm đang hơn là một vị Đệ Nhất Phu Nhân sống trong tột đỉnh của quyền thế và nhung lụa giàu sang. Bà là điển hình của mẫu người phụ nữ lớn lên trong gia đình được hấp thụ trọn vẹn một nền giáo dục Khổng Mạnh (tuy bà là người Công giáo) mà chúng ta thường thấy trong xã hội miền Nam thời thập niên 40.”
“Bà Thiệu luôn luôn tỏa ra sự trong sáng và vui tươi. Bà không bao giờ câu nệ về cách ứng xử của nhân viên thuộc cấp. Mỗi lần gặp mặt, bà luôn luôn lên tiếng hỏi thăm sức khỏe chúng tôi trước, không kịp để chúng tôi chào bà. Điều đặc biệt là bà không bao giờ đề cập đến bất cứ chuyện gì có liên hệ đến việc làm của ông Thiệu với chúng tôi. Trong suốt thời gian làm việc tại đây, chỉ có một lần duy nhứt tôi nghe bà than phiền với ông Thiệu bằng lời lẽ rất ôn tồn về một nhân vật có đầy quyền thế tại Phủ Tổng thống trong lúc tôi đang đứng bên cạnh.”
“Bà Thiệu là một người đứng cạnh chồng, một người chỉ biết lo cho gia đình, không phải người của quần chúng, không có cái kênh kiệu vênh váo của một người có quyền thế.”
Đệ Nhất Phu Nhân để lại cho đời một bệnh viện Vì Dân đúng nghĩa
Trước năm 1954, khu vực ngã Tư Bảy Hiền vốn là một đồn phòng thủ. Đây là khu đất rộng ba mẫu (30.000 m²) tại góc đường Phạm Hồng Thái (Cách Mạng Tháng 8) và Nguyễn Văn Thoại (Lý Thường Kiệt).
Năm 1970, nhận thấy ngay tại thủ đô Sài Gòn mà vẫn còn thiếu nơi chữa bệnh cho dân chúng, nhất là giới lao động mỗi khi bệnh tật luôn lo đau đáu tiền chữa bệnh, bà Mai Anh mới nghĩ cách xây một bệnh viện để người nghèo có thể an tâm trị bệnh mà không phải lo nghĩ đến viện phí. Nhờ uy tín và tấm lòng “thương nước yêu dân” của bà, ý tưởng tốt đẹp này được rất nhiều thân hào nhân sĩ, giới thương gia, kỹ nghệ gia trong và ngoài nước ủng hộ.
Kiến Trúc Sư Trần Đình Quyền được chọn là người thiết kế bệnh viện đặc biệt này. Ông là một trong những kiến trúc sư tài danh của Sài Gòn trước năm 1975. Ngoài bệnh viện Vì Dân, ông còn tham gia thiết kế và lập đồ án sửa chữa nhiều bệnh viện khác như Bệnh viện Nhân Dân Gia Định, Trung tâm Chấn thương Chỉnh hình, các Bệnh viện Long An, Nhà Bè, Hóc Môn, Nhi Đồng 1, Bình Dân… nên được giới trong nghề gọi là “cha đẻ của các bệnh viện.”
Lễ đặt viên đá đầu tiên được cử hành vào ngày 17 Tháng Tám năm 1970. Nhờ sự tín nhiệm và giúp đỡ của các nhà hảo tâm, các cơ quan từ thiện trong nước và ngoài nước, các cơ quan quốc tế, và một số quốc gia thân hữu nên việc xây cất và trang bị tiến triển nhanh chóng.
Ngày 4 Tháng Chín năm 1971, Bệnh viện Vì Dân được khánh thành với 400 giường bệnh, gồm các khu Ngoại chẩn, Thí nghiệm và Quang tuyến X…
Đích thân Bà Nguyễn Thị Mai Anh phát biểu trong buổi lễ, Tổng thống Nguyễn Văn Thiệu là người cắt băng khánh thành.
Bệnh viện Vì Dân là bệnh viện tư, nhưng được điều hành như bệnh viện công, nghĩa là không thu viện phí, không thu tiền khám chữa bệnh, không thu tiền các loại thuốc thông dụng có sẵn ở bệnh viện. Những thuốc đặc trị thì bác sĩ ghi toa, gia đình bệnh nhân phải đi mua ở các nhà thuốc Tây. Như thế, nếu không cần thuốc đặc trị, dân chúng đến đây trị bệnh được miễn 100% viện phí kể cả tiền thuốc thông thường.
Bệnh viện Vì Dân là nơi người ta làm từ thiện bằng tiền và bằng tấm lòng. Người có tiền thì tặng tiền, có nhiều tặng nhiều, có ít góp ít. Người có tài thì đến bệnh viện làm việc không công như bác sĩ, y tá. Tuy làm việc không công, nhưng muốn vào đây làm việc, các bác sĩ, y tá vẫn phải vượt qua sự khảo sát về trình độ chuyên môn và đạo đức. Người có lòng thì đến giúp dọn dẹp, nấu cơm nước rồi phát miễn phí cho bệnh nhân. Mỗi người một việc trong tình yêu thương, chia sẻ. Bệnh viện Vì Dân như một ngôi nhà chung, mà người dân lao động ở Sài Gòn và các tỉnh gần đó luôn đặt niềm tin vào khả năng chữa bệnh của bác sĩ, tình thương của y tá. Họ gọi đây là “Bệnh viện Bà Thiệu” để tỏ lòng biết ơn vị Đệ Nhất Phu Nhân lúc bấy giờ.
Tuy vậy, việc đứng ra xây dựng bệnh viện của bà Thiệu cũng khó tránh khỏi sự bàn tán của dư luận, đặc biệt là người ta luôn nghi ngờ sự tranh chấp chính trị khi lấy việc xây dựng bệnh viện đả kích nhau. Và cũng có những nhận định cho rằng, đây có thể là ván bài tâm lý an dân của gia đình Tổng thống Nguyễn Văn Thiệu trong thời điểm chính trường có nhiều bất động.
Nhưng dù có bàn tán gì đi chăng nữa, Bệnh viện Vì Dân vẫn khánh thành và đi vào hoạt động, phục vụ những lợi ích thiết thực của xã hội, người được hưởng lợi nhiều nhất vẫn là dân cần lao.
Sau năm 1975, đoàn quân từ miền Bắc vào tiếp quản Sài Gòn, miền Nam đổi chủ, Bệnh viện Vì Dân cũng được đổi tên thành Bệnh viện Thống Nhất. Từ đó đến nay, bệnh viện này chủ yếu nhận chữa trị cho cán bộ cao cấp, trung cấp của đảng CSVN, chính quyền và quân đội.
Vũ Đình Trọng
Nguồn: Báo Sài Gòn Nhỏ
—
Tổng hợp từ:
– https://vi.wikipedia.org/wiki/Nguy%E1%BB%85n_V%C4%83n_Thi%E1%BB%87u
– https://vi.wikipedia.org/wiki/Nguy%E1%BB%85n_Th%E1%BB%8B_Mai_Anh
– https://www.yeuchua.net/2018/12/de-nhut-phu-nhan-nguyen-thi-mai-anh.htmll
