Cách nay 2 năm vào ngày 8 tháng 4 năm 2006, 118 nhà dân chủ đã ký tên vào bản Tuyên Ngôn Dân Chủ. Đây là một biến cố mang hai ý nghĩa đặc biệt.
Thứ nhất là từ những lên tiếng đấu tranh một cách đơn lẻ của từng cá nhân nhằm chống lại sự cai trị tàn bạo của chế độ Hà Nội, các nhà dân chủ đã liên kết và công khai đứng tên trong một văn kiện bày tỏ lập trường đấu tranh chung trước công luận Việt Nam và Thế giới.
Thứ hai là đánh dấu một sự xuất hiện công khai của phong trào dân chủ quy tụ mọi thành phần trong xã hội từ trí thức, sinh viên, công nhân, nông dân, tôn giáo… nhằm tuyên chiến với chế độ Cộng sản Việt Nam với một lập trường dứt khoát: Muốn có tự do dân chủ phải chấm dứt sự cai trị độc tài của đảng Cộng sản Việt Nam.
Mặc dù mang hai ý nghĩa rất tích cực nói trên, sự ra đời của Bản Tuyên Ngôn Dân Chủ – dẫn đến sự xuất hiện của Liên minh dân chủ nhân quyền Việt Nam sau đó – vẫn còn mang tính chất đấu tranh bằng kiến nghị, văn bản, chưa có những hành động cụ thể.
Ngày 16 tháng 8 năm 2008, biểu ngữ đòi dân chủ, đa đảng đã được treo tại Cầu vượt Lạch Tray, thành phố Hải Phòng vào lúc 9 giờ 38 phút sáng, hướng đối diện nhà hát lớn. Biểu ngữ được viết trên nền vải màu đen chữ trắng có nội dung: Bảo vệ toàn vẹn lãnh thổ, lãnh hải, hải đảo Việt Nam – Dân chủ, nhân quyền cho nhân dân Việt Nam – Đa nguyên, đa đảng cho Việt Nam. Đây là lần thứ hai biểu ngữ xuất hiện tại miền Bắc. Lần đầu xảy ra vào lúc 7 giờ 30 sáng ngày 28 tháng 7 năm 2008, một biểu ngữ có nội dung: Tham nhũng là hút máu nhân dân; Lạm phát giá cả tăng cao là giết dân; Mất đất, biển, đảo là có tội với tổ tiên; Yêu cầu đảng Cộng sản thực hiện ngay dân chủ hóa đất nước – Đa nguyên – Đa đảng; đã được treo tại cầu vượt Nam Thăng Long, Nội Bài thành phố Hà Nội. Sự kiện hai biểu ngữ xuất hiện trong vòng một tháng tại hai thành phố lớn ở Miền Bắc đã là một biến cố, đánh dấu sự chuyển biến lớn của phong trào dân chủ tại Việt Nam.
Thứ nhất là từ những đấu tranh bằng kiến nghị, thỉnh nguyện thư, các nhà dân chủ đã chuyển sang hành động cụ thể ngay nơi thị tứ đông người qua lại, bất chấp sự dòm ngó hay kiểm soát của công an.
Thứ hai việc treo biểu ngữ, rải truyền đơn (trong nước gọi là tờ rơi) là những hành động khởi đầu của một chuỗi những leo thang đấu tranh khi các nhà dân chủ chọn lựa thế đối đầu công khai trong phương pháp đấu tranh bất bạo động.
Khi các nhà dân chủ treo biểu ngữ tại Hà Nội và Hải Phòng ngay vào lúc đông người qua lại, họ đã thực hiện một bước đầu tiên và rất quan trọng trong đấu tranh bất bạo động là công khai. Do đó, khi biểu ngữ đã xuất hiện tại Hà Nội và Hải Phòng, thì nó sẽ lần lượt được treo ở các tỉnh thành khác trong những ngày tháng tới. Sự công khai này không dừng ở biểu ngữ mà sẽ bắt đầu lan tỏa ra nhiều hình thái khác nhau: có thể là những cuộc tụ tập chất vấn cán bộ về một số sai lầm nào đó; hội thảo công khai về vấn đề lãnh thổ; vấn đề ô nhiễm môi trường; vấn đề đời sống công nhân… mà chế độ không thể ngăn cấm. Sự công khai còn biểu hiện trên những hành động kêu gọi nhau tẩy chay một số những chính sách hay những quyết định sai trái.
Hiện nay, nhà văn Nguyễn Xuân Nghĩa và cô Phạm Thanh Nghiên đã nộp đơn khởi tố Ủy ban nhân dân thành phố Hà Nội về Hành vi hành chính, không cho phép tiến hành hoạt động tập trung đông người (biểu tình) ở nơi công cộng – một sự ngăn cấm trái pháp luật của Ủy ban nhân dân thành phố Hà Nội. Đơn khởi kiện của cô Phạm Thanh Nghiên đã được gửi đến Tòa Hành chính, Tòa án Nhân dân Thành phố Hà Nội. Vụ kiện này là một hành động công khai của các nhà dân chủ tấn công thẳng vào cơ chế luật pháp của chế độ Cộng sản Việt Nam, nhằm chấm dứt lề thói tự tung tự tác của kẻ cầm quyền. Vụ kiện này nhằm đặt cho chính quyền thành phố Hà Nội ở vào thế tiến thoái lưỡng nan, không còn dám khinh thường những đòi hỏi của người dân khi Ủy ban nhân dân Hà Nội đã không đếm xỉa gì đến các khiếu nại của nhà văn Nguyễn Xuân Nghĩa và cô Phạm Thanh Nghiên trong việc yêu cầu giải thích lý do vì sao không cho phép tiến hành các hoạt động tập trung đông người (biểu tình) ở nơi công cộng, theo luật định.
Đây là một vụ kiện rất quan trọng. Phiên tòa này là một nối tiếp của hành động treo biểu ngữ công khai nhằm đặt chế độ cộng sản ở vào thế “tiến thoái lưỡng nan” – đó là giải quyết thì rơi vào rối rắm mà làm ngơ thì cũng không ổn với dư luận. Chúng ta cần phải thông tin thật rộng rãi phiên tòa vụ kiện thành phố Hà Nội của nhà văn Nguyễn Xuân Nghĩa và cô Phạm Thanh Nghiên trên các diễn đàn quốc tế để cho dư luận thấy rõ những trò ma mãnh của chế độ Hà Nội, và quan trọng hơn nữa là cổ võ cho những hành động công khai đối đầu của người dân trước guồng máy cường quyền. Khi người dân dám công khai trương biểu ngữ bày tỏ những nguyện vọng của mình với số đông và dùng luật lệ của chế độ để đặt vấn đề với chế độ, cuộc đấu tranh đã tiến một bước rất xa trên hai phương diện: 1/ Huy động số đông để tạo áp lực thay đổi nơi nhà cầm quyền, và 2/ Giành lại quyền làm chủ của người dân, thách thức chế độ độc tài một cách trực diện, công khai ngay trong phạm vi pháp luật của chế độ.
Những diễn biến chính trị trong mấy tháng vừa qua tại Việt Nam đã cho thấy là chế độ Hà Nội đang trực diện một sự bất ổn chính trị. Sự bất ổn này đến từ nhiều yếu tố: những đấu đá nội bộ giữa các phe nhóm quyền lực, tình trạng suy thoái kinh tế với nạn lạm phát đang gia tăng, nhưng quan trọng hơn cả là phương thức đấu tranh của các nhà dân chủ và đảng phái Việt Nam với những thay đổi đáng kể: từ đấu tranh bằng kiến nghị, bằng bài viết cổ võ dân chủ đã chuyển sang những hành động công khai trong thế đối đầu bất bạo động. Thế đấu tranh này sẽ chỉ làm cho Cộng sản Việt Nam ngày một thêm lúng túng đối phó vì sẽ luôn bị động trước các phản ứng chống đối đa diện của người dân.
Trung Điền
28 tháng 8, 2008
