Tôi không biết có bao nhiêu người trẻ ở xứ sở này, vào những ngày cuối tháng Tư, khi ngoài kia tiếng loa đài hô hào, trên mạng ngập tràn post quảng cáo từ Ban Tuyên giáo về sự kiện chiến thắng, về sự kiện diễu binh, nhạc đỏ rình rang, khi từng đoàn quân rập rình chuẩn bị diễu hành giữa lòng Sài Gòn để “kỷ niệm 50 năm giải phóng,” lại cảm thấy nghèn nghẹn như tôi lúc này.
Tôi cảm thấy nhục, thấy buồn, pha lẫn một chút xót xa. Không phải vì đất nước tôi diễu binh, mà vì đất nước tôi giờ đây chỉ còn biết diễu binh, vì ngoài diễu binh thì đất nước tôi còn gì nữa?
Diễu binh cho ai coi? Cho dân nghèo ngồi bệt ngoài nắng gắt ngó từng bước chân đi qua mà bụng đói cồn cào? Cho đám dân lao động bị kẹt xe từ đầu tháng 4 đến giờ mà việc thở ra tiếng cũng không dám, cho dân nghèo xin cơm từ thiện ở bệnh viên hay người nhà nằm ngủ ngoài hành lang? Cho mấy đứa nhỏ học sinh bị bắt đi cổ vũ cười gượng giữa trời nắng cháy da hay là đám nhỏ chưa biết đời là gì lặng lẽ bán vé số hoặc đi xin? Hay cho đám lãnh đạo già nua ngồi ghế VIP vỗ tay trong khi họ đang cố vơ vét để vinh thân phì gia, chẳng một chút xấu hổ?
Cái gọi là “giải phóng miền Nam” giờ thành một nghi lễ thiêng liêng để mỗi năm nhắc lại một cuộc tương tàn, nhắc để tô son trát phấn cho một vết thương chưa từng được chữa lành, nhắc để biện minh cho sự cai trị bằng súng đạn và tuyên truyền đã kéo dài hơn nửa thế kỷ.
Tôi, một người trẻ lớn lên giữa thời Internet bùng nổ, vẫn thấy mình như bị nhốt trong cái hồ cá kiểng chật hẹp của thông tin một chiều. Mạng thì có, Wifi thì mạnh, nhưng đầu thì bị chặn tường lửa, tim óc thì bị khóa bởi ngàn lớp giáo điều. Tôi cố gắng trốn chạy thứ độc dược tuyên truyền đó để cởi mở hơn, tôi muốn làm người và tôi lại trở thành cái gai trong mắt của những kẻ chiến thắng, mà trước đó, tôi mỗi ngày đều viết trên giấy trắng về quê hương tôi, Độc Lập – Tự Do – Hạnh Phúc.
Thế hệ tôi, một lứa người ngộp thở trong khói nhang của những tượng đài, đài tưởng niệm, khẩu hiệu đỏ loét và sự sợ hãi. Chúng tôi không được quyền thở than khi kẹt xe vì đội diễu binh tập luyện. Như chị Bích Hồng đó, chỉ thở ra một câu thật lòng thôi “Phiền vì kẹt xe vì đội luyện tập,” là đủ để bị bầy đàn lôi lên giàn giáo dư luận mà hành hình. Cái xã hội này giờ nó lạ kỳ vậy đó, một nơi mà người dân không được phép than phiền khi bị làm phiền.
Và giữa cái nền trời đỏ rực vì pháo bông mừng “thắng lợi,” tôi lại thấy lòng mình tối đen như mực. Không phải vì tôi phản quốc hay “chống phá” gì cả, mà bởi vì tôi còn biết đau, tôi còn biết tiếc cho một miền Nam hiền hòa, văn minh, nhân bản, nơi từng có báo chí tự do, giáo dục khai phóng, văn nghệ không bị định hướng, đã bị chôn vùi bởi chủ nghĩa cộng sản ngoại lai, được tiếp máu bởi hơn 300.000 quân Trung Cộng và vô số khí tài từ Liên Xô, Trung Quốc.

Người ta hay nói rằng “bên thắng cuộc là người viết nên lịch sử.” Nhưng tôi không thấy lịch sử gì ở đây hết, chỉ thấy một bản diễn văn được học thuộc lòng rồi lặp lại đến rã họng, một cuộc diễu binh vô cảm trên chính vùng đất mà máu của hàng triệu đồng bào vô tội từng đổ xuống, và sự hy sinh vô ích của quân nhân cả 2 miền.
Từ khi Tô Lâm ngồi ghế tổng bí thư, cả nước thở không nổi, đặc biệt là anh em bất đồng chính kiến, những người còn biết trăn trở với thời cuộc, còn biết cất tiếng nói của mình dù cho nó có yếu ớt tới đâu để lên tiếng cho bất công xã hội. Công an trị khắp hang cùng ngõ hẻm, không khí dần lạnh lẽo dù đang giữa mùa hè. Người ta bắt đầu sợ cả cái bóng của mình vì sợ bóng đó “phản động.” Báo chí vẫn như cũ, chỉ biết ca tụng, nghệ sĩ thì hoặc im lặng, hoặc bán linh hồn. Người dân thì thở dài trong câm lặng, và thế hệ trẻ tụi tôi bắt đầu quen với việc phải diễn.
Tôi biết tôi đang sống trong một đất nước đang nằm lay lắt thở. Một xứ sở mà chân lý không được lắng nghe, sự tỉnh táo bị coi là kẻ thù của ổn định. Tôi biết, và tôi đau, nhưng tôi không tuyệt vọng. Vì tôi biết, có nhiều người trẻ như tôi, dù đang cô đơn trong suy nghĩ, vẫn còn giữ cho mình một cái đầu chưa phân hủy và một trái tim còn máu.
Tôi sẽ tiếp tục sống như vậy, lặng lẽ, tỉnh táo và khát khao, sẽ cố gắng nhìn gương các anh các chị đi trước mà tự trấn an mình.
Và nếu một ngày nào đó, ánh sáng le lói trở lại, nếu sự thật được cất tiếng, nếu công lý được phục hồi, tôi sẽ không cần ai vỗ vai tôi mà khích lệ, tôi chỉ cần được khóc thật to mà thôi.
Tôi chỉ muốn đứng giữa đám đông từng mê sảng và thì thầm trong lòng mình, cuối cùng thì cũng tới lúc những cái xác biết đi bắt đầu học lại cách để làm người, vì nếu không có ngày đó, dân tộc tôi, quê hương tôi sẽ sớm thôi, nó sẽ lụi tàn như chưa từng tồn tại. Đất Nước Tôi.
Đâu đó trên quê hương, 25/04/2025
Nguồn: FB Nguyễn Phong
* Tựa do BBT đặt