Hôm nay 7/8/2022, Trung Quốc kết thúc 4 ngày tập trận rầm rộ chưa từng thấy chung quanh Đài Loan. Theo ghi nhận của giới quan sát, bất chấp hành động rõ ràng là thị uy của Trung Quốc, Đài Loan đã tung lực lượng Hải Quân và Không Quân ra để sẵn sàng nghênh chiến. Chiến hạm Đài Loan ngày hôm nay không ngần ngại bám sát đội tàu Trung Quốc tại eo biển Đài Loan.
Ngày 23/05/2022, tại Nhật Bản, tổng thống Hoa Kỳ tuyên bố Mỹ sẽ can thiệp để bảo vệ Đài Loan. Đối với một số nhà quan sát, phát biểu của lãnh đạo Hoa Kỳ gây sốc, bởi điều này cho thấy dường như nước Mỹ đã từ bỏ chính sách ‘‘mập mờ chiến lược’’ duy trì từ nửa thế kỷ qua, vốn cho phép bảo vệ tình hình nguyên trạng hai bên bờ eo biển Đài Loan. Thực hư ra sao?
Việc Nga xâm lược Ukraine đã làm xuất hiện bóng ma chiến tranh hạt nhân, vì Tổng Thống Nga Putin đã đặt lực lượng hạt nhân của mình ở tình trạng cảnh giác cao độ. Putin cũng cảnh báo rằng bất kỳ nỗ lực nào của các nước bên ngoài can thiệp vào cuộc chiến sẽ dẫn đến “hậu quả mà bạn chưa bao giờ thấy.”
Nhưng nếu Trung Quốc tiến hành xâm lược Đài Loan và Hoa Kỳ đứng ra viện trợ cho Đài Bắc, thì nguy cơ leo thang có thể vượt xa cả tình hình căng thẳng hiện nay ở Châu Âu.
Phát biểu có vẻ bất ngờ của Tổng Thống Biden tại Tokyo chắc chắn không phải do “lỡ lời” mà là dấu hiệu để Bắc Kinh biết rằng họ sẽ phải đối mặt với những đối thủ mạnh hơn rất nhiều như Mỹ và Nhật, phải trả giá rất đắt nếu manh động dùng vũ lực để thay đổi hiện trạng ở Châu Á.
Trong một cuộc phỏng vấn với Nikkei, Giáo Sư Michael Beckley của Đại Học Tufts cho rằng Trung Quốc sẽ sớm bước vào thời kỳ suy yếu do dân số già và thiếu thốn tài nguyên, lập luận rằng nước này có nguy cơ trở nên hung hăng đối với những quốc gia khác trong quá trình gấp rút đạt được các mục tiêu kinh tế và ngoại giao.
Ông cảnh báo các nước láng giềng nên cảnh giác với một cường quốc đang trỗi dậy bất ngờ trì trệ và trở nên hống hách, một tình huống mà ông gọi là “bẫy đỉnh quyền lực” (peak power trap).
Trước việc Chủ Tịch Trung Quốc Tập Cận Bình phát động một cuộc đàn áp chưa từng có đối với những tập đoàn công nghệ lớn, tăng cường các hoạt động quân sự ở eo biển Đài Loan, bắt nạt những quốc gia nào có những hành động không thân thiện với Bắc Kinh,… giới nghiên cứu và chuyên gia quốc tế đã có hai luồng nhận định khác nhau: Liệu nền kinh tế Trung Quốc sẽ lớn mạnh và qua mặt Hoa Kỳ hay là sẽ bị sụp đổ vào năm 2035.
Ví dụ, thông cáo đề cập đến những thành tựu của ông Tập, nói rằng Ban Chấp Hành Trung Ương, với ông Tập là nòng cốt, “đã giải quyết được nhiều vấn đề hóc búa nằm trong chương trình nghị sự từ lâu nhưng chưa bao giờ được giải quyết, và hoàn thành nhiều việc đảng muốn làm nhưng chưa làm được.”
Nghị quyết tiếp tục: “Chính điều này đã tạo nên những thành tựu lịch sử và những bước chuyển mình lịch sử đối với sự nghiệp của đảng và của đất nước.”
Vậy thông cáo đang đề cập đến những thành tựu lịch sử nào? Không có nhiều thành tựu người ta có thể nghĩ đến.
Ngày 16/11 vừa qua, Hội Nghị trực tuyến giữa Tổng Thống Hoa Kỳ Joe Biden và Chủ Tịch Nước Trung Quốc Tập Cận Bình đã diễn ra trong hơn 3 tiếng đồng hồ. Cuộc thảo luận đã không đem đến điều gì gọi là đột phá.
Hơn 1 tiếng đồng hồ đã được dành ra để trao đổi các quan điểm về tình hình eo biển Đài Loan và hai bên đi đến kết luận là giữ nguyên trạng Đài Loan như hiện nay. Nhưng câu hỏi đặt ra là liệu có giữ được nguyên trạng hay không khi mà người dân Đài Loan cương quyết xây dựng quốc gia Đài Loan độc lập? Đây là điểm quan trọng của Hội Nghị Thượng Đỉnh Mỹ – Trung và cũng là chủ đề mà ông Lý Thái Hùng, Tổng Bí Thư Đảng Việt Tân chia sẻ trong chương trình Việt Nam 360 hôm nay.
Bất kỳ quyết định nào về cách xử lý hai lá đơn xin gia nhập của Trung Quốc và Đài Loan sẽ không được thực hiện dễ dàng. Cần có sự đồng ý nhất trí của tất cả các thành viên hiện tại thì mới có thể bắt đầu các cuộc đàm phán với ứng viên mới, cũng như chấp nhận việc ứng viên đó gia nhập khối.
Mỗi thành viên CPTPP có quan hệ khác nhau với Trung Quốc và Đài Loan. Nhưng Nhật Bản, với tư cách là nước chủ tịch năm nay, có trách nhiệm dẫn dắt các cuộc thảo luận khó khăn này hướng tới tương lai. Do đó, Nhật Bản cần tổ chức một cuộc họp khác của Ủy Ban CPTPP vào cuối năm để đánh giá quan điểm và đưa ra lập trường thống nhất cho các nước TPP-11.
