Thực hiện thành công công cuộc cải cách lần này, Tổng Bí thư Tô Lâm còn cho thấy quyền lực cá nhân và những chiến lược tập trung quyền lực đằng sau. Đây là nhận định của Giám đốc Nghiên cứu Benoît de Tréglodé, Viện Nghiên cứu Chiến lược (IRSEM), Trường Quân sự Pháp, khi trả lời phỏng vấn RFI Tiếng Việt ngày 04/07/2025…
Việc tổ chức lại đơn vị hành chính không phải là vấn đề tiêu cực. Nhưng nó chỉ thực sự mang lại hiệu quả nếu được tiến hành một cách minh bạch, đúng pháp luật, và có giám sát từ xã hội. Nếu chỉ coi đây là công cụ để chuẩn bị nhân sự, củng cố ảnh hưởng chính trị cho một vài cá nhân, thì cái giá phải trả không chỉ là rối loạn hành chính tạm thời, mà còn là sự xói mòn niềm tin vào thể chế và vào chính những cải cách thật sự cần thiết.
Việc mới đây Bộ Công an mới đây đề nghị truy tố ông Phạm Thái Hà, Phó Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội – một trợ lý thân cận, lâu năm của cựu Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ – đã gây chấn động dư luận chính trị trong nước. Càng gây chú ý hơn khi báo chí nhà nước, vốn thường dè dặt trong các vấn đề “thượng tầng”, bất ngờ đăng tải bài viết có tiêu đề đầy gợi mở: “Sau bữa sáng ở nhà bí thư thành ủy Hà Nội, Tập đoàn Thuận An trúng thầu dự án cầu Vĩnh Tuy 2.”
Như vậy, sau một tháng thì đã có kết quả rõ ràng, ngày 18/5, Nguyễn Tấn Dũng vẫn xuất hiện tại hội nghị ở Thành Hồ. Còn Trương Tấn Sang thì quay về quê, dự hội nghị tại tỉnh Long An. Tức là nhiệm kỳ sau chắc chắn Nguyễn Thanh Nghị sẽ lên làm bí thư Thành Hồ, ghế này sẽ kiêm nhiệm luôn chức ủy viên Bộ Chính trị, con trai ông Dũng chính thức bước chân vào nhóm những lãnh đạo quyền lực nhất hệ thống chính trị CSVN.
Trong dự án cầu Vĩnh Tuy 2, giám đốc của công ty Thuận An là Nguyễn Duy Hưng được cho là đã ăn sáng với bí thư Hà Nội lúc bấy giờ để bàn về dự án này, và sau đó, công ty của ông Hưng được trúng thầu.
Điều đáng chú ý là sự việc xảy ra vào năm 2020, thời điểm ông Vương Đình Huệ đang làm bí thư thành ủy Hà Nội.
Ông Tô Lâm – hiện đang là tổng bí thư đảng Cộng Sản Việt Nam (CSVN) kiêm chủ tịch nước – có thể sẽ phải nhường bớt ghế chủ tịch nước cho người khác. Nhưng cũng có thể ông ta sẽ cương quyết giữ “một đít hai ghế,” nói văn vẻ là “nhất thể hóa” đảng và nhà nước, để có đủ quyền lực thực thi cái gọi là “kỷ nguyên vươn mình của dân tộc” mà ông nhiều lần hứa hẹn gần đây.
Chỉ vài giờ sau khi đảng công bố ông Tô Lâm, chủ tịch nước, được “suy tôn” làm tổng bí thư, đã có bốn ủy viên trung ương đột ngột bị cho thôi chức.
Theo báo VNExpress hôm 3/8, bốn người này gồm ông Lê Minh Khái, phó thủ tướng; ông Đặng Quốc Khánh, bộ trưởng Tài Nguyên và Môi Trường; ông Nguyễn Xuân Ký, bí thư Quảng Ninh; và ông Chẩu Văn Lâm, bí thư Tuyên Quang.
Theo AFP, việc một cựu bộ trưởng công an trở thành lãnh đạo đảng không gây ngạc nhiên cho giới chuyên gia. Ở tuổi 67, ông Tô Lâm, người gốc Hưng Yên, dưới vỏ bọc chống tham nhũng, từ nhiều năm qua đã tìm cách loại bỏ các đối thủ trong cuộc đua kế nhiệm cựu Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng, trên nguyên tắc sẽ hết nhiệm kỳ vào năm 2026.
Lãnh đạo đảng từ năm 2011, ông Trọng đã cố gắng làm sống lại một thế chế, đang sa lầy trong các cuộc tranh đoạt cá nhân, tìm kiếm lợi ích và tiến thân trong giai đoạn đầu những năm 2010.
Tham nhũng tràn lan đến mức công chúng không còn ‘tâm phục, khẩu phục.” Tư tưởng và đạo đức đã đã không còn được xem trọng. Các phong trào dân chủ đe dọa sự độc quyền về quyền lực của đảng. Khu vực tư nhân không chỉ giàu có mà còn mong muốn có nhiều quyền lực chính trị hơn.
Nhưng cái thể chế mà ông Trọng nỗ lực chữa trị đã được để lại với hiện trạng như thế nào?
Là một quốc gia ảnh hưởng của Nho giáo, vấn đề tang chế của bậc đế vương luôn thu hút sự quan tâm của “bàn dân thiên hạ.” Việc ai chủ trì lễ tang, ai đọc điếu văn sẽ là một dấu hiệu cực kỳ quan trọng chuyển tải thông điệp về việc người kế nhiệm.
Câu chuyện phe phái tranh giành quyền lực đã được bàn tán nhiều năm, lại tiếp tục được hâm nóng ngay từ bây giờ, khi người quan trọng nhất đang nằm trong nhà tang lễ và các thủ tục cho chuẩn bị một lễ quốc tang đang được tiến hành.
Trong những ngày này, người dân dán mắt vào từng động thái xoay quanh đám tang để “dò đoán” thái độ của từng nhân vật cấp cao.
Theo quy định thì ông Tô Lâm đương nhiên sẽ là trưởng ban lễ tang, thế nhưng điều đáng lưu ý là trưởng ban tổ chức lễ tang lại là ông Lương Cường – Thường trực Ban Bí thư.
Đây là một chỉ dấu cho thấy phe quân đội đang tìm cách cân bằng lại tương quan quyền lực đối với ông Tô Lâm. Và như thế, cuộc quyết đấu quyền lực giữa phe quân đội và phe công an đang bắt đầu. Phe nào giành ưu thế hay là sẽ thoả hiệp thì chúng ta phải tiếp tục chờ đợi ở Hội nghị Trung ương 10 sắp tới.
Cách sắp xếp nhân sự như vậy trước tiên là để bảo đảm “hậu cứ” vững chắc cho quyền lực của ông Tô Lâm, bảo đảm cho những bước tiến xa hơn của ông ta trong thời gian tới, tránh vết xe đổ mà tiền bối của ông là Đại tướng Trần Đại Quang để lại. Ông Lâm đang đi vào con đường của ông Trần Đại Quang, nhảy thẳng từ ghế bộ trưởng Công An sang ghế chủ tịch nước, song do không duy trì được thế lực ở Bộ Công an, ông Quang đã chết bất đắc kỳ tử vì “bệnh lạ” chỉ hai năm sau đó.
