an ninh Biển Đông

Trung Quốc xây dựng đảo nhân tạo và căn cứ quân sự trên đảo Gạc Ma. Ảnh minh họa: AMIT/ CSIS

Thảm sát Gạc Ma năm 1988: Bước ngoặt thay đổi cục diện an ninh trên Biển Đông

Ngày 14 tháng 3, 2024 đánh dấu 36 năm Trung Quốc đánh chiếm đảo Gạc Ma của Việt Nam ở quần đảo Trường Sa.

Trong cuộc tấn công này, Trung Quốc đã thảm sát 64 công binh Việt Nam trên đảo. Sự kiện này đánh dấu một cột mốc đáng nhớ về lịch sử tranh chấp trên Biển Đông: Lần đầu tiên Trung Quốc tiến xuống và hiện diện tại quần đảo Trường Sa.

Cục diện Biển Đông đã thay đổi ra sao từ sau vụ thảm sát Gạc Ma năm 1988 đối với các công binh Việt Nam?

Biển Đông 2024: “Vạc dầu Châu Á” sôi trào

Hãy nhớ lại câu nói mà Tập nhắn nhủ với “người bạn thân thiết” Putin vào tháng 3/2023 “Hiện nay, có những thay đổi chưa từng xảy ra trong 100 năm. Khi chúng ta sát cánh bên nhau, chúng ta sẽ thúc đẩy những thay đổi này.”

Đúng như Tập Cận Bình nhận định, đây đang là một thời điểm vàng cho ông ta và Putin theo đuổi những giấc mộng điên rồ nhất. Trong tình huống này, cả Đài Loan và Bãi Tư Chính của Việt Nam đều là những mục tiêu trong tầm ngắm, cân nhắc của Trung Nam Hải.

Đường di chuyển của tàu khảo sát Trung Quốc trong hai tháng 5 và 6, 2023 theo mô hình chữ "Trung" ( “中”) ngoài khơi bờ biển Việt Nam. Ảnh minh họa: Raymond Powell/ Sealight Project

Liệu “sấm” Trạng Trình có đúng?

Trong những ngày đầu xuân Giáp Thìn 2024, trên nhiều trang mạng xã hội, các hội nhóm có người đã trích dẫn đoạn thơ được cho là một câu sấm của Trạng Trình và bày tỏ lo ngại về biến chuyển thời cuộc, liên hệ về khoảng thời gian ứng nghiệm của câu thơ, cũng như những diễn biến địa chính trị trên thế giới và khu vực càng khiến đề tài thêm thú vị, nhận được quan tâm của dư luận.

“Long vĩ xà đầu khởi chiến tranh
Can qua xứ xứ khổ đao binh
Mã đề dương cước anh hùng tận
Thân, Dậu niên lai kiến thái bình.”

Tàu khu trục Hoa Kỳ USS Hopper. Ảnh: Do Hạm Đội 7 của Mỹ cung cấp - US Navy/ AFP

Mỹ có khả năng kềm hãm tham vọng của Trung Quốc ở Biển Đông?

Cuối tháng 11/2023, Hoa Kỳ và Trung Quốc đổ lỗi cho nhau “khuấy động tình hình ở Biển Đông” sau vụ tàu khu trục Mỹ USS Hopper có trang bị tên lửa dẫn đường hoạt động gần quần đảo Trường Sa. Bắc Kinh lên án Mỹ “xâm nhập hải phận” của Trung Quốc. Washington khẳng định quyền tự do lưu thông trên biển.

RFI Việt ngữ xin giới thiệu bài phỏng vấn Giáo sư Barthélémy Courmont – Đại Học Công Giáo Lille, Giám đốc nghiên cứu thuộc Viện Quan Hệ Quốc Tế và Chiến Lược IRIS của Pháp.

Ngoại Trưởng Antony Blinken của Mỹ phát biểu tại Soeul, Nam Hàn, hôm 9/11/2023, cam kết Hoa Kỳ vẫn coi vùng Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương là quan trọng. Ảnh: Jung Yeon-Je/ Pool/ Getty Images

Mỹ căng sức, Châu Á lo sợ

Hai cuộc chiến tranh bất ngờ ở Ukraine và Trung Đông đang kéo căng sức lực của Hoa Kỳ cả về quân sự, tài chính, và ảnh hưởng sâu sắc đến chính sách đối ngoại của chính quyền Joe Biden. Liệu nước Mỹ có đủ sức vừa viện trợ cho Ukraine và Israel vừa giúp các đồng minh đương đầu với sự bành trướng của Trung Quốc ở Châu Á? Câu trả lời thuộc về thời tương lai nhưng tại các thủ đô Châu Á đã có những tiếng nói hoài nghi và lo lắng.

Hình chụp ngày 22/9/2023 cho thấy tàu tuần duyên Trung Quốc chặn ngang trước mũi tàu Philippines gần Bãi Cỏ Mây trên Biển Đông. Ảnh: Ted Aljibe/AFP via Getty Images

Biển Đông: Căng thẳng Trung Quốc-Philippines gia tăng

Lợi dụng lúc Hoa Kỳ chú tâm vào cuộc chiến mới bùng phát ở Trung Đông, Trung Quốc đẩy mạnh thủ đoạn xâm chiếm Biển Đông bằng việc gia tăng các hành động gây hấn với Philippines.

Hệ thống phòng thủ Iron Dome của Israel đánh chặn tên lửa phóng từ Dải Gaza, nhìn từ thành phố Ashkelon, Israel ngày 9/10/2023. Ảnh minh họa: Reuters/ Amir Cohen

Nếu cuộc chiến Israel – Hamas lan rộng, Biển Đông sẽ trở nên căng thẳng?

Như vậy tiếp theo cuộc chiến Ukraine, một cuộc chiến nữa đã bùng nổ. Liệu cuộc chiến này ở Trung Đông giữa Israel và Hamas có thể ảnh hưởng ra sao tới thế bố trí chiến lược của Hoa Kỳ và Châu Âu? Liệu Trung Quốc có nhân cơ hội Mỹ và Phương Tây tập trung vào khu vực Trung Động để động binh ở Biển Đông hay Biển Hoa Đông? Việt Nam sẽ lựa chọn quan điểm như thế nào với cuộc chiến này?

Cuộc tập trận này bao gồm các hoạt động diễn tập săn tàu ngầm, tấn công tàu chiến, và tác chiến điện tử, với hơn một ngàn binh lính được điều động. Ảnh: US Navy

Liên quân 10 nước tập trận ở Biển Đông và thông điệp tới Trung Quốc

“Cuộc tập trận này không chỉ đơn thuần là một cuộc tập trận mà nó còn là một thông điệp, để thể hiện sức mạnh và sự đoàn kết của những quốc gia sát cánh cùng Philippines trên khu vực Biển Đông, trong đó là Mỹ và Phương tây. Với phương châm tôn trọng một trật tự thế giới dựa trên luật lệ.” (Thạc sĩ Hoàng Việt)

Tàu nhỏ của Philippines đối đầu với tàu hải giám của Trung Quốc, hôm 22//9/2023, tại khu vực Scarborough. Ảnh: Ted Aljibe/AFP via Getty Images

Biển Đông hiển hiện nguy cơ đụng độ

Hôm 25/9/2023, tuần duyên Philippines thực hiện một “chiến dịch đặc biệt” theo lệnh của Tổng Thống Ferdinand Marcos J., tháo dỡ một hàng rào nổi mà Trung Quốc dựng lên để ngăn cản ngư dân Philippines đi vào khu vực đầm phá bên trong bãi cạn Scarborough.

Ăn mặc như ngư dân, lính biệt kích Philippines đi thuyền đến hàng rào, lặn xuống đáy biển cắt dây neo và tháo gỡ cái hàng rào bằng dây phao dài 300 mét mà phía Trung Quốc đã lập nên vào ngày 20/9…

Chiến đấu cơ J-15 cất cánh từ tàu sân bay Sơn Đông trong một đợt tập trận xung quanh đảo Đài Loan của quân đội Trung Quốc, ngày 19/4/2023. Ảnh: AP - An Ni

Trung Quốc “bất ngờ” điều tàu sân bay Sơn Đông trở lại Biển Đông

Trong một động thái bất thường, Trung Quốc đã cho nhóm tác chiến tàu sân bay Sơn Đông trở lại Biển Đông từ ngày hôm qua, 15/09/2023. Theo thông cáo của Bộ Quốc Phòng Nhật Bản, Bắc Kinh đồng thời điều năm trong số tám chiến hạm đã tiến vào Biển Philippines hôm thứ Hai (11/9) trở lại Biển Hoa Đông.

Hai tàu hải quân Nhật Bản JS Kashima và JS Shimayuki tập trận với tàu sân bay USS Ronald Reagan của hải quân Mỹ ở Biển Đông, ngày 7/7/2020. Ảnh minh họa: US Navy via Reuters

Biển Đông là địa bàn trọng yếu nhằm đề kháng sự bành trướng của Trung Quốc ở Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương

Thái tử và Vương phi Nhật Bản sẽ thăm chính thức Việt Nam từ ngày 20 đến 25 tháng 9 tới đây. Trước đó, hôm 23/8, ông Matsuo Yamaguchi, lãnh đạo Đảng Komeito, Nhật Bản, đã đến thăm Việt Nam để “thắt chặt quan hệ Việt-Nhật.” Sau đó ông Yamaguchi đã hủy chuyến thăm Trung Quốc ngày 26/8, 2023.

Trước những diễn biến đó, RFA phỏng vấn TS. Nagao Satoru ở Hudson Institute về quan hệ Việt Nam-Nhật Bản.