‘Xử án theo dư luận’

Bồi thẩm đoàn (bên trái) nghe các bên trình bày, tranh luận, để sau đó đưa ra quyết định, rằng bên bị cáo là có tội hay không có tội. Ảnh: FB Thái Hạo
Share on facebook
Share on google
Share on twitter
Share on whatsapp
Share on email
Share on print
Share on facebook
Share on google
Share on twitter
Share on whatsapp
Share on email
Share on print

Rất dễ thấy, nếu ở Việt Nam mà có hiện tượng “xử án theo dư luận” thì thường sẽ bị chỉ trích, chê bai. Lý do thì có lẽ không cần nêu ra đây nữa. Tuy nhiên, dường như trên thế giới lại đang có rất nhiều nước, như Australia, Canada, Pháp, New Zealand, Bắc Ailen, Mỹ, v.v., thực hiện cách làm “ngược đời” này. Thậm chí, nó là một thành phần và nguyên tắc không thể thiếu trong tố tụng: đó là sự hiện diện và vai trò quyết định của Bồi thẩm đoàn (Jury) – “Thẩm phán công dân.”

Xin nói hết sức sơ lược và vắn tắt: Bồi thẩm đoàn là một nhóm thường dân (không làm trong nhà nước, quân đội, không cần biết là có am hiểu luật pháp hay không…), được lựa chọn ngẫu nhiên bằng cách rút thăm và gọi tới tòa để tham gia xét xử, đây là một nghĩa vụ không được phép từ chối.

Công việc của các bồi thẩm viên chủ yếu là nghe các bên trình bày, tranh luận, sau đó là đưa ra quyết định, rằng người bị cáo buộc là có tội hay không có tội, bằng cách cách bỏ phiếu kín. Tức vai trò của chính cái nhóm thường dân không có chuyên môn pháp lý này mới là mang tính quyết định, chứ không phải thẩm phán. Nếu sau khi bồi thẩm đoàn đã bỏ phiếu “có tội” thì mới đến lượt thẩm phán, ông ta sẽ định mức phạt. Còn nếu bồi thẩm đoàn đã bỏ phiếu là “vô tội” thì thẩm phán không còn việc gì để làm nữa. Lưu ý, phán quyết của Bồi thẩm đoàn chỉ có hiệu lực khi đạt được 100% (12/12), chỉ cần 1 phiếu không thuận là vụ án sẽ phải xét xử lại.

Mỗi Bồi thẩm đoàn chỉ được thành lập cho một vụ án, sau khi xét xử xong thì giải tán.

Tại sao ở các nước vẫn mang tiếng là văn minh, tiến bộ trên thế giới mà lại có một cách làm lạ lùng như vậy khi đi giao quyền phán quyết cho một nhóm dân đen chẳng có chuyên môn gì về luật pháp?

Lý do có nhiều, trong đó có việc họ sợ rằng quan tòa vì những lý do nào đó mà vô tình hay cố ý xét xử không công bằng/công tâm. Và điều này đặc biệt hơn: Công lý không phải chỉ có đúng sai vô hồn, mà còn phải dựa vào quan điểm đạo đức và lương tâm của con người bình thường trong xã hội. Công lý cũng không phải chỉ để hiểu, công lý còn cần phải cảm nhận được. Vì thế, một khi bồi thẩm đoàn đã quyết định rằng bị cáo không có tội, thì bất luận quan toà có cách nhìn như thế nào, ông ta chỉ còn cách là tha ngay tại chỗ.

Vậy, có thể thấy rằng, một bồi thẩm đoàn cũng giống như là một loại dư luận xã hội, chỉ có điều ở đây nó mang tính đại diện, vì số lượng có hạn (thường là 12 người).

Nhân loại chưa bao giờ có được một mô hình tòa án hoàn hảo 100% để vĩnh viễn không có oan sai. Và vì thế, người ta tìm mọi cách để hạn chế tình trạng đáng buồn ấy, mà sự có mặt của Bồi thẩm đoàn là một trong những cách như thế.

“Xét xử theo dư luận” cũng tất nhiên là không mang đến sự hoàn hảo, nhưng nó phản ánh và đáp ứng được lương tri và nhìn nhận của xã hội. Nó cũng có nghĩa là, công lý còn là sự phù hợp với mức độ hài lòng của công chúng. Một bản án mà xã hội bất bình và phản đối dữ dội thì cũng có nghĩa nó chưa thỏa mãn được công lý.

Tôi nghĩ, khi tòa án nước ta không có Bồi thẩm đoàn (Hội thẩm Nhân dân có tính chất khác hẳn nên không nhắc đến) thì việc lắng nghe dư luận là một cách cần thiết trong những vụ trọng án gây tranh cãi mang tính xã hội rộng lớn. Vì rốt cuộc, việc xử án là để làm yên lòng người và tạo nên niềm tin cũng như sự tâm phục khẩu phục của xã hội, từ đó mà làm thành trị an lâu dài.

Những vụ án như Nguyễn Văn Chưởng, Hồ Duy Hải, Lê Văn Mạnh đã và đang khiến đông đảo người dân luôn quan tâm một cách đặc biệt suốt nhiều năm nay, vì cảm nhận sự oan sai là rất lớn. Có thể gọi đây là những lá phiếu của các “Thẩm phán công dân” mà tòa án cần xét đến một cách nghiêm túc, vì đắc nhân tâm cũng là một biểu hiện quan trọng của công lý vậy.

Nguồn: FB Thái Hạo

 

Share on facebook
Share on google
Share on twitter
Share on whatsapp
Share on email
Share on print

BÀI MỚI

Chất bán dẫn gắn trên bảng mạch trong bức ảnh minh họa này được chụp vào ngày 17 tháng 2 năm 2023. Ảnh: Reuters

Chuyên gia: Việt Nam đứng trước ‘cơ hội vàng’ về chip và bán dẫn, nhưng phải biết thay đổi tư duy

Việt Nam đang đứng trước “cơ hội vàng” trở thành một nước phát triển nhờ quan hệ hợp tác sâu rộng hơn với Mỹ trong lĩnh vực sản xuất chip và chất bán dẫn, một chuyên gia kinh tế phát triển nhận định với VOA, nhưng việc này chỉ có thể trở thành hiện thực khi Việt Nam đưa nền kinh tế của mình ra khỏi việc sử dụng lao động ở quy mô thấp như trong dây chuyền lắp ráp hoặc khai thác nguyên liệu thô.

Luật sư Đặng Đình Mạnh (phải) và LS Nguyễn Văn Miếng (trái) vượt thoát đến Hoa Kỳ ngày 16/6/2023. Ảnh: RFA

LS Đặng Đình Mạnh: Ăn hối lộ ‘không vụ lợi’ là ngụy biện của tư pháp Việt Nam

Trong 27 năm hành nghề tại Việt Nam, Luật sư Đặng Đình Mạnh đã tham gia bào chữa khoảng 10 năm cho hơn 50 vụ án chính trị gồm gần 100 người đấu tranh nhân quyền, dân oan tại Việt Nam.

Nhân dịp 7 quan chức thanh tra của Ngân Hàng Nhà Nước CSVN không bị truy cứu trách nhiệm hình sự vì được cho là “không vụ lợi” dù đã nhận tiền hối lộ từ Ngân hàng SCB, nhật báo Người Việt phỏng vấn Luật Sư Mạnh về vụ này.

Trang bìa cuốn sách ''Kỷ yếu tri ân Hoà thượng Thích Tuệ Sỹ'' của Hội Đồng Hoằng Pháp, Giáo Hội Phật Giáo Việt Nam Thống Nhất (năm 2023). Ảnh: RFI (ảnh chụp màn hình)

Thiền sư Tuệ Sỹ – “Cọng lau nằm xuống mà đại ngàn rung chuyển”

“‘Rung chuyển đại ngàn'” tức là Rung chuyển cảm xúc. Mình cảm nhận được cái rung chuyển cảm xúc của toàn cõi mạng Việt Nam cơ. Mình có 4.900 bạn bè thôi, nhưng chưa bao giờ mình thấy là chưa bao giờ là ai cũng tìm cách nói về Ông, về cảm xúc mấy dòng, hoặc là trích mấy câu thơ của Ông. Có những người hiểu biết nhiều từ lâu rồi, họ viết những bài chia sẻ. Bài nào cũng hay, được chia sẻ rộng rãi. Mình nghĩ là không ai bảo ai, mà tại sao có một nghĩa cử văn hóa như vậy. Hóa ra là Ông nổi tiếng từ rất sớm…” (nhà văn Dạ Ngân, từ TP.HCM)

Chính giới Thụy Sĩ chào mừng cựu TNLT Châu Văn Khảm

Ngày 22 tháng 11, 2023 ông Châu Văn Khảm đã được thành phố Grand-Saconnex/Geneva trang trọng đón tiếp như một vị khách danh dự dành cho một cựu tù nhân lương tâm vừa được chính quyền Việt Nam buộc phải trả tự do vào tháng 7 vừa qua.

Đúng vào 12 giờ trưa, ông Michel Pomatto, Thị trưởng thành phố Grand-Saconnex đã đón chào ông Khảm và nhắc nhở truyền thống của thành phố này là hàng năm có buổi vinh danh những nhà đấu tranh bảo vệ tự do và nhân quyền.