Cuộc chiến tranh xâm lược của Nga ở Ukraine và phản ứng mạnh mẽ của thế giới sẽ có tác động như thế nào tới khu vực Châu Á-Thái Bình Dương nói chung, tới các nước nhỏ cận kề cường quốc Trung Quốc như Đài Loan, Việt Nam, Philippines nói riêng?
Nếu có một người chú tâm theo dõi tình hình và chắc sẽ thất vọng sâu sắc thì đó là ông Tập Cận Bình, Chủ Tịch Trung Quốc. Trên bàn cờ địa chính trị quốc tế, ông Tập đang sử dụng ông Putin như một tên lính trinh sát, dùng quân đội Nga như một đạo xung kích để thử phản ứng của Hoa Kỳ và phương Tây.
Khi Nga đe dọa một cuộc xâm lăng trên đất liền lớn nhất ở Châu Âu kể từ Thế Chiến Thứ Hai, câu hỏi chiến lược của thế kỷ 21 đang trở nên rõ ràng: Làm thế nào Hoa Kỳ có thể đồng thời chế ngự hai cường quốc xét lại, chuyên quyền, vũ trang nguyên tử là Nga và Trung Quốc? Câu trả lời, theo nhiều chính trị gia và chuyên gia quốc phòng, là Washington phải tiết chế phản ứng với Nga ở Châu Âu để tập trung vào mối đe dọa lớn hơn do Trung Quốc gây ra ở Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương.
Đây sẽ là một sai lầm.
Nếu Nga tấn công Ukraine, Tập Cận Bình có thiệt hại gì không? Tập sẽ có dịp hùng hồn đả kích Mỹ và NATO; nhưng cũng nhân cơ hội đứng ra đóng vai hòa giải như một chính khách quốc tế hạng lớn. Một điều biết chắc là Nga sẽ sa lầy trong một vụ Afghanistan mới nếu đánh thật.
Tập Cận Bình có nhiều kẻ thù. Mặc dù không ai có thể công khai chống lại ông ta vì ông ta nắm giữ tất cả các đòn bẩy quyền lực, nhưng một cuộc đấu tranh đang diễn ra trong nội bộ ĐCSTQ, gay gắt đến mức nó đã được thể hiện trên nhiều ấn phẩm của đảng. Ông Tập đang bị tấn công bởi những người được định hình bởi quan niệm của Đặng Tiểu Bình, những người muốn trao cho khu vực tư nhân một vai trò lớn hơn.
Hoa Kỳ xem ra đang “lưỡng đầu thọ địch.” Washington một mặt khẳng định với các giới chức Đài Loan rằng cam kết hỗ trợ Đài Loan tự vệ vẫn vững như bàn thạch, một mặt cung cấp vũ khí đạn dược cho Ukraine phòng thủ trước nguy cơ bị Nga tấn công.
Trong một bài phỏng vấn dành cho kênh truyền hình TV5 Monde ngày 5/2/2-22, chuyên gia về Trung Quốc Marc Julienne thuộc Viện Quan Hệ Quốc Tế Pháp (IFRI) cho rằng đằng sau bề ngoài thân thiết được phô bày, quan hệ giữa Matxcơva và Bắc Kinh vẫn được đánh dấu bằng một thái độ nghi kỵ lẫn nhau, đặc biệt từ phía Nga.
Trong bối cảnh hiện tại, chỉ có một điều chúng ta có thể chắc chắn, đó là Chủ Tịch Tập Cận Bình, người kiêm chức tổng bí thư, sẽ không nghỉ hưu tại đại hội đảng toàn quốc sắp tới. Nhưng thời hạn cầm quyền sau đó của ông sẽ phụ thuộc vào kết quả của những trận chiến chính trị diễn ra trong khoảng chín tháng tiếp theo.
Nhưng chỉ riêng đại dịch thì không thể giải thích được việc Tập từ chối bỏ trống chiếc ghế quyền lực của mình hay tạm thời gác lại những tham vọng quốc tế lớn lao của ông ta.
Thay vào đó, nếu những tuyên bố mới nhất của ông Tập là một dấu hiệu, thì có một điều gì đó khác khiến ông ta thức trắng đêm: Nỗi lo sợ ngày càng tăng về phản ứng chống lại sự cai trị của ông ta từ các phe phái bên trong ĐCSTQ.
Tổng hợp những diễn biến chung quanh tình hình Ukraine đến hôm nay có thể thấy nổi lên triển vọng cuộc xung đột sẽ không nổ ra thành chiến tranh nóng; các bên sẽ dần dần hạ giọng và tìm một giải pháp thỏa hiệp qua con đường ngoại giao.
Không có chiến tranh ở Ukraine là điều may mắn cho mọi người nhưng có thể không làm hài lòng nhà lãnh đạo Trung Quốc Tập Cận Bình, người đang thầm mong Hoa Kỳ dính vào một cuộc xung đột lớn ở Châu Âu mà “sao nhãng” những hành vi bành trướng của Trung Quốc tại Đông Á.
Trong số những nhận định về cuốn hồi ký vạch trần tình trạng tham nhũng của các chức sắc cao cấp trong đảng đang gây nhức nhối cho Bắc Kinh, tới độ đã gây áp lực tác giả phải ngưng phát hành cuốn sách, tôi bắt gặp một nhận định trùng hợp với thắc mắc của tôi. Đó là nhận xét của ký giả Melissa Chan khi chị khe khắt nhận xét là tác giả viết cuốn sách này cũng là để phục hồi danh dự cho mình. Melissa viết, “Biết bao nhiêu tài sản địa ốc [có được] ở Trung Hoa là do cuỡng chế đất đai của nông dân mà có.”
Trước việc Chủ Tịch Trung Quốc Tập Cận Bình phát động một cuộc đàn áp chưa từng có đối với những tập đoàn công nghệ lớn, tăng cường các hoạt động quân sự ở eo biển Đài Loan, bắt nạt những quốc gia nào có những hành động không thân thiện với Bắc Kinh,… giới nghiên cứu và chuyên gia quốc tế đã có hai luồng nhận định khác nhau: Liệu nền kinh tế Trung Quốc sẽ lớn mạnh và qua mặt Hoa Kỳ hay là sẽ bị sụp đổ vào năm 2035.
